فواید عناب و نحوه مصرف آن

میوه عناب را معمولاً با عنوان خرمای قرمز یا خرمای چینی نیز می‌شناسند. این گیاه اگرچه بومی جنوب آسیا است، اما در بسیاری از مناطق دیگر دنیا نیز گسترش یافته است و می‌توانید میوه آن را به عنوان میان وعده میل کنید و یا در دستورالعمل‌های غذایی خود بگنجانید. مزه عناب کمی ‌ترش و شیرین است و ظاهر آن می‌تواند از رنگ قهوه‌ای تا سیاه تیره باشد. این میوه همچنین دارای مزایای سلامتی متنوعی است که در ادامه مطلب به آنها خواهیم پرداخت.
عناب سرشار از مواد مغذی است، به حدی که قرن‌ها در طب سنتی، به عنوان یک داروی طبیعی برای درمان مشکلات گوارشی، بی‌خوابی، اضطراب و درد مورد استفاده قرار گرفته است. میوه عناب از ارزش درمانی طبیعی بالایی برخوردار است و در بهبود کیفیت خواب و ایجاد آرامش، کاهش استرس و اضطراب، تسهیل هضم غذا، محافظت از قلب و مغز و محافظت در برابر سرطان مؤثر است.

عناب در مناطق خشک و معتدل در هر دو نیمکره رشد می‌کند. این گیاه می‌تواند طیف گسترده‌ای از دما و بارندگی را تحمل کند اما جز میوه‌های تابستانی قرار دارد. درختان عناب در چین، هند، آفریقا و کشورهای مدیترانه رشد می‌کند. عناب‌ها را می‌توان به صورت تازه، پخته، خشک و یا در شیرینی‌ها میل کرد. عناب‌های تازه از اواخر تابستان تا اوایل پاییز وارد بازارهای محصولات کشاورزی می‌شوند و دارای پوستی صاف و به رنگ سبز مایل به زرد تا زرد مایل به قرمز هستند. کم کم با رسیده شدن عناب‌ها، پوست قرمز آنها متمایل به تیره شده و سپس سیاه می‌شود و شروع به چروک شدن می‌کند و بیشتر شبیه به خرما می‌شود. عناب تازه منبع عالی ویتامین C و منبع خوبی از پتاسیم است. اگر عناب خشک شده خریداری می‌کنید، قبل از استفاده آنها را در آب خیس کنید.

اگر علاقه دارید که طعم و مزه عناب را بدانید و بعد آن را امتحان کنید، باید بگوییم به هنگام مصرف تازه این میوه، بخش گوشتی و سفید آن از نظر طعم بسیار شبیه به سیب است. میوه عناب هنگام خشک شدن، طعمی شبیه به خرمایی دارد که از فروشگاه مواد غذایی تهیه می‌کنید و با مزه آن آشنا هستید. طعم آن از ترش ملایم تا شیرین متغیر است. میوه‌های تازه رسیده آن می‌توانند طعم خزدار یا آردی داشته باشند، اما عناب‌ها به تدریج با بالغ شدن شیرین‌تر می‌شوند. پوست عناب می‌تواند ضخیم و سفت باشد اما خوراکی است. عناب‌ها دارای عطر و طعم بادام، شکر قهوه‌ای، شکلات، نارگیل، پنیر خامه‌ای، عسل، پرتقال، پسته و گردو هستند.
 

عناب‌های تازه و بدون لک را انتخاب کنید. اندازه آن باید اندازه یک خرمای کوچک و سنگین باشد. توجه داشته باشید که عناب رسیده چروک خواهد شد. عناب‌ها به خوبی در یخچال نگهداری می‌شوند. آن‌ها را در یک ظرف بدون امکان ورود و خروج هوا قرار دهید.

از آنجایی که مصرف این میوه هنوز در بسیاری از نقاط دنیا مرسوم نیست، شاید هنگام مواجه شدن یا آن به این فکر کنید که چگونه می‌توان آن را خورد. در این صورت باید بگوییم که عناب‌های خشک معمولاً برای تهیه چای، دمنوش و مربا استفاده می‌شوند. از این میوه همچنین می‌توان به جای خرما یا کشمش در پخت کیک و کلوچه و همچنین در چاشنی‌ها برای خوش طعم کردن گوشت، مرغ یا ماهی استفاده کرد. این چاشنی می‌تواند کمی مزه شیرین و دلپذیر به غذای شما بدهد.
شما می‌توانید عناب را به صورت تازه و یا خشک شده نگهداری کنید و این ماده یک افزودنی محبوب در غذاهای آسیایی است. عناب‌های تازه را می‌توان به صورت مواد غذایی کنسرو شده و کمپوت تهیه کرد. عناب خشک مانند خرما استفاده می‌شود و شما می‌توانید آنها را به دسرها، چاشنی‌ها، سوپ‌ها، خورشت‌ها اضافه کنید.
عناب‌ها را می‌توانید با ادویه بجوشانید و برای تهیه چای، دمنوش و تونیک استفاده کنید. عناب خشک شده را نیز همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، به عنوان جایگزین خرما یا کشمش مورد استفاده قرار دهید. 

قبل از شروع صحبت در رابطه با مزایای عناب، در این قسمت بهتر است ارزش غذایی این میوه در حجم 100 گرم (حدود 3/5 اونس یا 3 میوه عناب تازه (اگر چه می‌توانند در اندازه متفاوت باشند) را بررسی کنیم:
•    کالری: 79 
•    چربی: 0 گرم 
•    کربوهیدرات: 20 گرم 
•    سدیم: 3 میلی گرم 
•    ویتامین :C 69 میلی گرم
•    پتاسیم: 250 میلی گرم 
•    کلسیم: 21 میلی گرم
•    فسفر: 23 میلی گرم 
•    پروتئین: 1 گرم

میوه عناب گذشته از اینکه یک میان وعده طبیعی و خوشمزه است، دارای چندین مزیت و خواص برای سلامتی است. در طب شرقی به طور سنتی از آن برای کمک به بی‌خوابی و کاهش التهاب استفاده می‌شود. عناب‌ها کلسیم و فسفر را برای تقویت و سلامت استخوان‌ها فراهم می‌کنند. همچنین ویتامین C موجود در آن بیشتر از ویتامین C موجود در پرتقال است و شامل سایر ویتامین‌ها، مواد معدنی و ترکیبات آلی نیز می‌شود. 
 

باید بدانید که مصرف عناب به صورت تازه یا خشک، فیبر زیادی را در خود جای می‌دهد. اگر چه میوه عناب آنقدر در رژیم غذایی ما رایج نیست، اما این رژیم غذایی باید تغییر کند! زیرا نه تنها این میوه یک میان وعده شیرین مغذی است بلکه دارای مزایای سلامتی ویژه‌ای نیز می‌شود که در ادامه با خواص عناب بیشتر با آنها آشنا می‌شویم:

عناب از گذشته تا به حال به طور سنتی در طب چینی برای درمان مشکلات خواب مانند بی‌خوابی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هم میوه و هم دانه‌های آن سرشار از فلاونوئیدها -  ساپونین ها و پلی ساکاریدها هستند. ساپونین به عنوان یک بهبود دهنده طبیعی خواب توسط کارشناسان مورد تأیید قرار گرفته و توصیه می‌شود. تأثیر آرام بخش آن به همراه تأثیر تسکین دهنده سیستم عصبی به بهبود خواب شما کمک می‌کند. 

بر اساس بررسی‌های اخیر، اغلب افراد به علت تغذیه نامناسب و یا سبک زندگی نادرستی که دارند از یبوست مزمن رنج می‌برند. متأسفانه به ندرت در رابطه با مشکلات و مسائلی که یبوست در پی دارد صحبت می‌شود، مردم بیش در این رابطه خجالت می‌کشند و سعی می‌کنند این مشکل را درون خود حفظ کنند که این می‌تواند بدترین وضعیت ممکن برای سلامتی دستگاه گوارش و روده آنها ایجاد کند. مصرف تعداد انگشت شماری عناب می‌تواند به شما در رفع این مشکل کمک کند. مقدار زیاد فیبر موجود در عناب به تنظیم حرکات روده و هضم غذا کمک می‌کند.

اثرات عناب در آرامش بخشی مغز و سیستم عصبی ثابت شده است و همچنین به رفع اضطراب کمک می‌کند. اثرات آرام بخش میوه عناب یا عصاره روغن عناب نیز بر روی متعادل سازی سطح هورمونی مؤثر است و باعث ایجاد احساس آرامش در ذهن و بدن شما می‌شود.

عناب‌ها منبع بسیار غنی از ویتامین‌ها و آنتی اکسیدان های اساسی هستند. آن‌ها به ویژه سرشار از نظر ویتامین C هستند. ویتامین C به زنده ماندن پوست کمک می‌کند، با رادیکال‌های آزاد مبارزه می‌کند و با تقویت سیستم ایمنی بدن به حفظ سلامتی شما کمک می‌کند. 100 گرم عناب 69 میلی گرم ویتامین ث دارد و از آنجایی که بدن ما نمی‌تواند ویتامین C تولید کند، مهم است که از منابع طبیعی موجود بیشتر استفاده شود. عناب می‌تواند بهترین انتخاب شما در تأمین این مواد ضروری باشد.

عناب‌ها مقدار نمک کم و پتاسیم بالایی دارند و هر دو ویژگی این میوه باعث می‌شود که فشارخون شما کنترل شود. وجود پتاسیم برای شل شدن عروق خونی مفید است. هنگامی که رگ‌های خونی شل شوند، جریان خون نرم‌تر و روان‌تر می‌شود و فشارخون متعادل خواهد شد. 

عناب یک منبع غنی از آهن و فسفرهستند و به تنظیم گردش خون نیز کمک می‌کنند. کمبود آهن در خون یا در اصطلاح کم خونی شما ممکن است منجر به ضعف عضلات، خستگی، سوء هاضمه، سرگیجه و مشکلاتی از این قبیل شود. عناب نه تنها جریان خون را افزایش می‌دهد بلکه گردش خون هموارتر را تضمین می‌کند.

مصرف عناب می‌تواند به شما در داشتن استخوان‌های قوی نیز کمک کند. عناب‌ها از موادی مانند کلسیم، فسفر و آهن پر شده‌اند که به تقویت قدرت استخوان‌ها کمک می‌کند. افرادی که از پوکی استخوان و سایر شرایط تخریب استخوان رنج می‌برند، باید میوه شیرین و ترش مصرف کنند تا اثر آن را معکوس کند یا بتوانند شرایط را بهتر مدیریت کنند.

عناب با کالری بسیار کم و پروتئین و فیبر بالای خود افراد را برای طولانی‌مدت سیر نگه می‌دارد و نیاز به مصرف وعده‌های زیاد را کاهش می‌دهد. درنتیجه این امر مصرف عناب موجب کنترل وزن یا به عبارتی ثابت‌ماندن وزن می‌شود.

عناب پروتئین، موادمعدنی و ویتامین بسیار زیادی در خود دارد، به همین خاطر در رویش مو موثر و مفید است. همچنین مصرف عناب از ریزش مو نیز جلوگیری می‌کند.
خوب است بدانید که ترکیب روغن عناب و روغن‌های حامل نظیر؛ روغن نارگیل ریزش مو را به خوبی کاهش می‌دهد و موجب رشد سریع‌تر موها می‌شود‌.

مطابق با تحقیقات و بررسی‌های انجام ‌شده عناب در درمان سرطان و پیشگیری از آن بسیار موثر است.

عناب سرشار از آنتی‌اکسیدان است‌. این آنتی‌اکسیدان‌ها در پیشگیری از سرطان و دیگر بیماری‌های قلبی نظیر؛ بیماری‌های قلبی نقش موثر و مفیدی دارند.
بطورکلی می‌توان گفت که عناب احتمال ابتلا به برخی سرطان‌ها ازجمله سرطان دهانه رحم، تخمدان، سینه، کبد، روده بزرگ، پوست و... را تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهد. این میوه از گسترش سرطان خون در بدن نیز به خوبی جلوگیری می‌کند.

عناب با موادشیمیایی گیاهی موجود در خود یعنی فیتوکمیکال‌ها با عوامل بیماری‌زا و عفونت‌های باکتریایی مبارزه می‌کند و درنهایت زخم‌ها را به خوبی بهبود می‌بخشد.
لازم به ذکر است که عناب با بتولینیک‌اسید موجود در خود رشد استافیلوکوکوس اورئوس و اشرشیا را به خوبی مهار و به ابن ترتیب عفونت کودکان را درمان می‌کند.

روش اول: 
از عناب‌ها برای یک دمنوش میوه‌ای عالی، گرم، خوشمزه و خوش عطر استفاده می‌کنند که برای شب‌های پاییز و زمستان بسیار مناسب است.
مواد لازم:
•    نصف فنجان عناب 
•    3 عدد چوب دارچین
•    ریشه زنجبیل 
•    3 لیتر آب آشامیدنی 
طرز تهیه:
تمام مواد را در قوری ریخته و به جوش بیاورید. روی آن را بپوشانید و بلافاصله گرما را کم کنید و بگذارید به مدت 3 ساعت به آرامی بجوشد. در صورت نیاز آب بیشتری اضافه کنید. در نهایت آن را صاف کرده و نوش جان کنید.
روش دوم:
دانه‌های 10 تا 20 عناب را جدا کرده و عناب‌ها را درون یک قوری با آب داغ قرار دهید. سپس بگذارید تا 15 دقیقه روی شعله ملایم دم بکشد. سپس آن را درون یک فنجان بریزید و چند قطره لیمو اضافه کنید.
روش سوم:
عناب، شکوفه‌های بهارنارنج، به خشک شده، دارچین، سیب و زعفران را در آب جوش قرار دهید. بعد از چند دقیقه، نوشیدنی حاصل را در یک فنجان بریزید و آن را با نبات بنوشید.

برای تهیه شربت عناب بهتر است از عناب تازه استفاده کنید. آن‌ها شسته و به نسبت اندازه عناب‌ها (حداقل چهار برابر) به آن آب اضافه کنید. سپس آنها را بجوشانید. پس از پخته و نرم شدن عناب‌ها می‌توانید با استفاده از یک وسیله آنها را له کرده و مخلوط کنید. سپس با استفاده از صافی آنها را جدا کرده و به همان میزان شکر اضافه کنید. اجازه دهید باز هم بر روی حرارت باقی بماند و به شکل شربت درآید. مدت زمان قرارگیری مخلوط بر روی حرارت برای دومین بار خیلی کمتر است و نباید اجازه دهید شربت شما بیش از اندازه غلیظ شود.

نوشیدنی‌های عناب به این معروف هستند که غم و اندوه را برطرف می‌کنند. چرا که این میوه دارای خواص آرام بخش است و به عنوان منبع خوبی از آنتی اکسیدان های طبیعی شناخته شده است. جدا از ویتامین‌های مختلف، همچنین حاوی 18 مورد از 24 اسید آمینه ضروری است که بدن برای سالم ماندن به آنها نیاز دارد. خوردن دمنوش عناب به جذب ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف، متعادل‌سازی جریان خون، متعادل‌سازی هورمون‌های بدن، رشد مو، تقویت استخوان‌ها، بهبود وضعیت پوستی، تقویت ماهیچه‌ها، تقویت آنزیم‌های بدن و انتقال دهنده‌های عصبی کمک می‌کند.
به تسکین گلودرد کمک می‌کند: عصاره میوه عناب معمولاً برای تسکین دردی که همراه با گلودرد است، استفاده می‌شود. اگر با زنجبیل یا نعناع ترکیب شود، می‌تواند در درمان گلودرد مؤثر باشد. 
به کاهش وزن و هضم غذا کمک می‌کند: در صورتی که سعی در کاهش وزن دارید می‌توانید از عناب به عنوان یک میان دمنوش عالی استفاده کنید زیرا فاقد هر گونه کربوهیدرات یا چربی است و همچنین سرشار از فیبر است. جایگزین عالی برای غذاهای چرب است و به ویژه برای افرادی که از مشکلات گوارشی و یبوست رنج می‌برند مفید است. 
بهبود دهنده سیستم گوارشی است: تحقیقات نشان می‌دهد عناب می‌تواند اسید معده را کاهش دهد، همچنین به درمان و محافظت در برابر زخم معده کمک می‌کند.
تصفیه کننده خون است: به عنوان یک عصاره میوه خشک، حاوی ساپونین، آلکالوئیدها و تری ترپنوئيدها است. این سه ماده در کنار هم در پاک کردن خون مفید هستند.
موجب تقویت استخوان‌ها می‌شود: دمنوش عناب سرشار از کلسیم، فسفر و آهن است و منبع خوبی برای تقویت استخوان‌ها محسوب می‌شود.
به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل می‌کند: عناب حاوی منابع غنی بسیاری از آنتی اکسیدان ها از جمله ویتامین‌های C ، B و A است. آنتی اکسیدان ها به ترمیم و مهار آسیب‌های سلولی کمک می‌کند و استرس اکسیداتیو و التهابات مضر را در بدن کاهش می‌دهند. قدرت آنتی اکسیدانی عناب ممکن است مزایای گسترده‌ای به ویژه برای کبد و سیستم قلبی عروقی داشته باشد.
ضد التهاب است: دانشمندان چندین "گیامغذی" مهم موسوم به ساپونین ها را در عناب شناسایی کرده‌اند. این مواد طبیعی دارای قابلیت‌های ضدالتهابی قدرتمندی هستند و تحقیقات علمی نشان می‌دهد که آنها تأثیر مفیدی بر سیستم ایمنی بدن دارند. توانایی این گیاه در کاهش التهاب به احتمال زیاد منبع اثر تسکین درد در عناب است.
به عنوان یک آرام بخش است: دو نوع گیامغذی موجود در عناب، ساپونین ها و فلاونوئیدها باعث ایجاد تغییر در انتقال دهنده‌های عصبی از جمله GABA و سروتونین می‌شوند که می‌توانند خواب راحت‌تر را برای شما فراهم کنند.
قندخون را کاهش می‌دهد: عناب می‌تواند قندخون را کاهش دهد و این ویژگی می‌تواند در درمان دیابت و سایر اختلالات متابولیکی مفید باشد. بعضی از دانشمندان فکر می‌کنند که توانایی کاهش قندخون عناب ناشی از غلظت بالای ویتامین A موجود در آن است که می‌تواند حساسیت به انسولین را بهبود ببخشد. 
برای سلامت قلب و عروق مفید است: خواص آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی عناب ممکن است مزایای گسترده‌ای را به قلب و سیستم عروقی ارائه دهد. ساپونین های موجود در عناب می‌توانند به کاهش کلسترول کمک کنند. در تحقیقات علمی، نشان داده شده است که عناب سطح کلسترول سالم HDL را بدون افزایش کلسترول بد LDL افزایش می‌دهد.
برای محفاظت از مغز استفاده می‌شود: تحقیقات نشان می‌دهد عناب می‌تواند برخی از مزایای محافظتی مغز از جمله محافظت از سلول‌های عصبی در برابر آسیب و زوال، کمک به ترمیم حافظه و بهبود یادگیری و محافظت در برابر اختلال شناختی داشته باشد. تحقیقات جدید نشان می‌دهد عناب ممکن است بتواند فعالیت‌های ناکارآمد در مغز که عامل بیماری آلزایمر است را مسدود کند.
 

دوز مناسب مصرف عناب به سن، وزن و سلامتی فرد و همچنین شرایط درمانی آن بستگی دارد. عناب ممکن است به خودی خود استفاده شود و همچنین در مکمل‌ها و یا با ترکیب سایر داروهای طبیعی نیز یافت شود. به طور کلی، توصیه می‌شود که مصرف کنندگان با کمترین دوز پیشنهادی شروع کرده و در صورت لزوم به تدریج میزان آن را افزایش دهند.

به صورت کلی افراد بزرگسال و بالغ در حالت طبیعی هیچ منعی برای مصرف عناب ندارند اما افراد زیر باید قبل از استفاده از عناب با پزشک خود مشورت کنند:
زنانی که در دوران بارداری یا شیردهی قرار دارند.
افراد مبتلا به دیابت. عناب می‌تواند قندخون را کاهش دهد و افراد مبتلا به دیابت یا قندخون قبل از استفاده از عناب باید با پزشک خود مشورت کنند.
افرادی که حساسیت به شیره گیاهی دارند. اگر به شیره گیاهی حساسیت دارید ممکن است به عناب نیز حساسیت داشته باشید. بنابراین افراد دارای این حساسیت باید از مصرف عناب خودداری کنند.
بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند. تأثیر عناب بر قندخون ممکن است مانع از کنترل قندخون در حین و همچنین بعد از عمل جراحی شود. عناب همچنین می‌تواند عملکرد سیستم عصبی مرکزی بدن مانند بیهوشی و سایر داروهای مورد استفاده در عمل جراحی را کاهش دهد. توصیه می‌شود افراد حداقل دو هفته قبل از جراحی برنامه ریزی شده، از مصرف عناب خودداری کنند.
 

ترجمه و جمع آوری: واحد تحقیق و توسعه شرکت زعفران بهرامن