دمنوش‌ها در دوران بارداری

در دوران بارداری باید در مصرف دمنوش‌ها دقت و توجه لازم را داشت، زیرا برخی از این دمنوش‌‌ها ممکن است برای زنان باردار ضرر داشته باشد و سلامتی آنها را به خطر بیاندازند مانند دمنوش گیاه آویشن و رازیانه که می‌تواند باعث سقط جنین شود. در کنار این دو دمنوش، دمنوش‌های مختلفی وجود دارند که سلامتی جنین را به خطر می‌‌اندازند مانند: زعفران، شنبلیله، زیره و ... که باید این دمنوش‌ها را تشخیص داد و در خوردن آنها دقت کرد.
باید گفت در کنار دمنوش‌هایی که برای سلامتی مضر هستند، دمنوش‌هایی وجود دارند که مفید و موثر هستند و می‌‌تواند به زنان باردار در دوران حاملگی کمک کنند. یکی از این دمنوش‌های مفید، دمنوش به و سیب است که برای تهوع در دوران بارداری بسیار موثر است. دمنوش زنجبیل هم از تهوع در دوران بارداری پیشگیری می‌کند اما باید در مصرف آن اعتدال را رعایت کرد و بیش از اندازه مصرف نشود. 

اگر بخواهیم در مورد گیاه و دمنوش گزنه صحبت کنیم باید گفت که این گیاه دارای خواص زیاد و فوق‎العاده‌ای است. این گیاه در فصل بهار و تابستان در زمین‌ها و کوه‌های مرتفع رشد می‌کند و به صورت گیاه خشک شده در عطاری‌ها به فروش می‌‌رسد. این گیاه دارای ویتامین‌ها و املاح معدنی بسیاری مانند ویتامین D و کربوهیدرات و همین طور پروتئین و اسید آمینه بسیار زیادی است. تحقیقاتی در مورد خواص گیاه گزنه و دمنوش گزنه در رابطه با پوست، درمان درد مفاصل و سلامت قلب صورت گرفته است. گیاه گزنه با نام علمی اورتیکا دیوئیکا (Urtica dioica) معروف است، یکی از شش گیاه خانواده‌ی اورتیکا (Urtica) بوده و رشد این گیاه در برخی مناطق مثل آفریقا، اروپا، آسیا و شمال آمریکا بسیار دیده می‌شود. 
 

برگ‌‌ها و دمنوش گزنه دارای خواص بسیار زیادی است. در کنار استفاده از برگ‌های گزنه، ریشه‌ گزنه  به ‌صورت قرص، چای، شربت، عصاره و کپسول مورد استفاده قرار می‌گیرد. در برخی مناطق، از گزنه در دستور پخت بسیاری از غذاها بهره می‌برند. برگ و خود گیاه گزنه به صورت دمنوش استفاده می‌شود که برای سلامتی بسیار مفید است.
از این گیاه روغن هم تهیه می‌شود که برای دردهای موضعی مانند کمر درد، پا درد مورد استفاده قرار می‌گیرد. روغن گزنه به دلیل غلظت بالایی که دارد با روغن‌های دیگر مانند روغن بادام شیرین و روغن زیتون مخلوط می‌شود.
 می‌توان گفت طول این گیاه نسبتا کوتاه بوده و ارتفاع آن به ۱ متر و ۵۰ سانتی‌ متر نمی‌رسد. برخی از گونه‌های این گیاه دارای ساقه و زیر برگ کرک مانند هستند که درصورت لمس آن به دلیل وجود مواد شیمیایی موجود در آن مانند هیستامین، فورمیک ‌اسید، سروتونین و استیل‌ کولین موجب تحریک و ایجاد حس ناراحتی در پوست می‌شود. به‌ همین‌ دلیل به این گونه گیاه علف سوزش‌ آور یا گزنه‌ سوزش‌‌آور می‌گویند. اما اگر برگ‌ها و ساقه این گیاه جوشانده شود اثر گزندگی آن از بین می‌رود و می‌توان از آن استفاده کرد.  این گیاه به دلیل مواد مغذی که در درون خود دارد می‌تواند برای بدن بسیار مفید باشد و دمنوش این گیاه برای سم زدایی بدن بسیار مفید است، زیرا این گیاه ادرارآور بوده که موجب سم زدایی بدن می‌شود و مواد خطرناک را از بدن خارج می‌کند. 
دمنوش این گیاه به بارداری کمک می‌‌کند و سبب انعقاد خون می‌‌شود و همچنین شیر زنان باردار را زیاد می‌کند. دمنوش گزنه قاعدگی را منظم می‌کند و دردهای قاعدگی را کاهش می‌‌دهد. این گیاه به دلیل وجود ویتامین‌هایی که درون خود دارد برای سر درد، سیستم گردش خون، هضم غذا و ... مفید است.
 

 بابونه گیاهی است که شبیه گل آفتاب گردان بوده و دارای خواص بسیار زیادی است. از این گیاه به دلیل خاصیت فوق‌العاده دارویی که دارد در صنعت داروسازی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد. باید اشاره کنیم که استفاده از دمنوش بابونه در دوران بارداری باعث کاهش چشمگیر دردهای مفصلی و عضلانی و همچنین باعث کم شدن التهابات می‌‌شود. دمنوش بابونه دردهای قاعدگی را التیام می‌بخشد و مشکلات کم خوابی در زنان باردار را حل می‌کند. این گیاه همچنین تب‌های سخت مانند تب یونجه را درمان می‌کند. نوشیدن چای بابونه در دوران بارداری مشکلی ندارد اما نباید در مصرف آن زیاده‌روی کرد؛ البته در ماه‌های اولیه بارداری نباید زیاد مصرف شود. استفاده از دمنوش بابونه از زمان‌های دور رایج بوده و اگر چه گیاهان دارویی خطرات کمتری نسبت به نوشیدنی‌های کافئین‌دار در دوران بارداری دارند اما نباید در مصرف آنها زیاده‌روی کرد. 
طبق تحقیقاتی که انجام شده است ماده ای در گیاه بابونه وجود دارد که باعث رقیق شدن خون می‌شود و همین مسئله موجب شده که استفاده از دمنوش این گیاه در زنان باردار کمی ‌خطرناک باشد. به همین دلیل زنان باردار باید قبل از استفاده از این دمنوش با پزشک خود مشورت کرده و سپس از آن استفاده کنند. طبق نظرات پزشکی هنوز مقدار قابل توجه و مورد استفاده برای زنان باردار که خطری ایجاد نکند گزارش نشده است و استفاده متداول از این گیاه به صورت چای و دمنوش است که میزان استفاده برای افراد عادی می‌تواند 1 تا 4 فنجان در روز باشد اما برای زنان باردار مقدار مورد استفاده باید با مشورت پزشک انجام شود. مقدار استفاده از این دمنوش در دوران بارداری می‌تواند تا دو فنجان ایمن باشد و حتی برای مادر و جنین مفید نیز خواهد بود اما این مقدار استفاده در افراد مختلف متفاوت است. 

گیاه گل گاو زبان بسیار آرام بخش است و دمنوش گل گاو زبان برای اعصاب بسیار مفید بوده و این گیاه جزء گیاهان سرد مزاج و معتدل است و به متعادل شدن و کاهش سودای بدن افراد کمک می‌کند. چیزی که زنان باردار باید در دوران حاملگی از آن اطلاع پیدا کنند خواص گیاهان دارویی و استفاده از آنها است زیرا برخی از گیاهان و دمنوش‌ها خطرات بسیاری را برای زنان باردار و جنین ایجاد می‌کند، دمنوش گل گاو زبان هم از جمله دمنوش‌هایی است که به دلیل وجود آلاکوئیدها خطر سقط جنین را بالا می‌‌برد. 

گل گاو زبان جزو گیاهای علفی محسوب می‌شود. این گیاه بسیار آرام بخش، مقوی، نشاط آور است. دمنوش گل گاو زبان علاوه بر تسکین اعصاب برای سرماخوردگی هم بسیار مفید است. خواص گل گاو زبان بسیار زیاد است. این گیاه تصفیه کننده خون، ادرارآور، برای سلامت کلیه و التهابات آن مفید است، همچنین طبق تحقیقاتی که صورت گرفته این گیاه در درمان سرطان هم موثر واقع شده است. در کنار تمامی ‌این خواص این گیاه دارویی، توصیه می‌شود زنان باردار از دمنوش و گیاه گل گاو زبان استفاده نکنند زیرا باعث سقط جنین شده و همین طور در دوران شیردهی نیز نباید از این گیاه استفاده کرد زیرا ممکن است از شیر مادر به نوزاد منتقل شود که این امر هم بسیار خطرناک است. 
روغن گیاه گل گاو زبان هم وجود دارد که این روغن در کنار تمام خواصی که برای افراد عادی دارد اما برای زنان باردار بسیار خطرناک است زیرا باعث افزایش خونریزی می‌شود. گیاه گل گاو زبان همچنین برای سلامت پوست، مو و ناخن هم بسیار موثر است و افشره این گیاه باعث نرمی ‌و لطافت پوست و مو می‌شود. این گیاه دارای طول 40 تا 70 سانتی متر است. 
طی آزمایشاتی که روی گیاه گل گاو زبان انجام شده، مهم ترین ماده‎ای که می‌توان از آن تجزیه کرد نیترات دو پتاس است و بیشترین خاصیت این گیاه از این ماده به دست می‌آید. گیاه گل گاو زبان جزء گیاهان طبی محسوب می‌شود و در صنعت داروسازی کاربرد دارد و تمامی ‌قسمت‌های این گیاه مفید است و از دانه آن برای تهیه روغن گیاهی استقاده می‌شود. همچنین دمنوش و خود گیاه گل گاو زبان برای تب دانه‌ای سرخه، آبله مرغان و دفع سنگ کلیه و سنگ مثانه بسیار موثر است. دمنوش این گیاه با لیمو عمانی اثرات درمانی فوق‌العاده‌ای دارد. دمنوش گل گاو زبان برای آلرژی‌های فصلی، جوش و آفت دهانی بسیار مفید است. از جمله بیمارانی که نباید این گیاه را استفاده کنند، بیمارانی هستند که دارای فشار خون بالا هستند زیرا این گیاه باعث افزایش فشار خون می‌شود.
 

زعفران از گذشته گیاهی بسیار ارزشمند بوده و تاکنون نیز به عنوان گیاهی دارویی مورد استفاده قرار گرفته است. این گیاه در درمان سیاه سرفه، سرماخوردگی، دردهای قاعدگی، قاعدگی نامنظم و حتی برای ناباروری بسیار موثر است. بارزترین خصوصیات این گیاه و دمنوش زعفران خاصیت ضدافسردگی بوده و بسیار نشاط آور است. امروزه خواص بسیاری از این گیاه مانند تقویت کنندگی حافظه، تقویت قلب و ... کشف شده است. البته باید مقدار استفاده از این دمنوش را رعایت کرد زیرا استفاده بیش از حد این دمنوش باعث بروز بسیاری از مشکلات می‌شود.
طبق تحقیقات مصرف 3 گرم از این گیاه در ماه مناسب است. مصرف بیش از اندازه دمنوش زعفران در دوران بارداری خطرناک است و باعث سقط جنین می‌شود. در 3 ماه اول دوران بارداری استفاده بیش از اندازه دمنوش و گیاه زعفران می‌تواند باعث آسیب‌های جدی به جنین شود، زیرا این دوران در بارداری در شکل‎گیری جنین بسیار تاثیرگذار است. طبق تحقیقاتی که انجام شده زعفران اثرات مخربی بر بافت رحم می‌گذارد و می‌تواند در این دوران بسیار خطرناک باشد. بنابراین توصیه می‌شود مصرف زعفران از سه ماهه دوم بارداری یعنی حدود هفته پانزدهم آغاز شود. در سه ماهه دوم بارداری مصرف زعفران باید تحت نظر پزشک انجام شود. اگر بیشتر از مقدار تجویز شده مصرف شود بر رشد و تکامل جنین اثرات منفی می‌گذارد. مصرف این گیاه در دوران 3 ماه آخر بارداری مخصوصا در زمان زایمان، درد زایمان را کاهش می‌دهد. این گیاه خاصیت ضددرد و مسکن دارد.
مصرف زعفران در ماه‌های آخر بارداری موجب ارتجاعی شدن رحم می‌شود و بعد از 3 ماه اول بارداری، اگر از دمنوش زعفران استفاده شود درد زایمان را به شدت کاهش داده و موجب زایمان آسان می‌‌شود، در کنار مواردی که گفته شد دمنوش زعفران در دوران بارداری باعث کم شدن تغییرات رفتاری و هورمونی می‌شود. 
دمنوش زعفران به طبیعی شدن خلق و خو کمک می‌کند، زیرا باعث خون‎رسانی به مغز می‌شود. به همین دلیل این گیاه اثرات ضدافسردگی فوق‌العاده‌ای دارد. علاوه بر مواردی که گفته شد زعفران باعث تنظیم فشارخون می‌شود، مشکل فشارخون در زنان باردار دیده می‌شود به همین دلیل زعفران می‌تواند این فشارخون را تنظیم کند. زنان باردار اغلب در هنگام صبح دچار تهوع و سرگیجه هستند، زعفران می‌تواند این مشکلات را حل کند. یکی دیگر از مشکلاتی که زنان باردار در طول بارداری با آن مواجه هستند درد معده و هضم نشدن غذا است، خوردن شربت و دمنوش زعفران می‌تواند این مشکل را در زنان باردار بر طرف کند.
 در طول دوران بارداری بدن زنان بیشتر از هر زمانی نیاز به آهن دارد و زنان باردار باید تغذیه مناسب داشته باشند تا آهن بدن آنها تامین شود، زعفران منبع غنی از آهن است و زنان باردار می‌توانند برای تامین آهن بدن خود از این گیاه استفاده کنند. 

چای سبز یکی از بهترین و سالم‌ترین نوشیدنی‌ها در سراسر جهان محسوب می‌شود. چای سبز نسبت به سایر چای‌ها دارای آنتی اکسیدان زیادی است و اگر به اندازه و درست مصرف شود، استفاده از آن در دوران بارداری منعی ندارد؛ زیرا زنان باردار به اسید فولیک در دوران بارداری بسیار احتیاج دارند و روی جنین بسیار تاثیر می‌گذارد. چای سبز بسیار مقوی بوده و نوشیدن 1 تا 2 فنجان از این چای بسیار مفید است.
 اگر بخواهیم مقدار کافئین در چای سبز را بسنجیم باید گفت یک فنجان چای سبز دارای 24 تا 45 میلی گرم کافئین بوده که در مقابل یک فنجان قهوه که دارای 95 تا 200 میلی گرم کافئین است بسیار کمتر است. زنان باردار می‌توانند روزانه تا 200 میلی گرم که معادل 3 تا 4 فنجان است چای سبز مصرف کنند.
چای سبز نسبت به چای معمولی و نوشیدنی‌های دارای کافئین بالا مانند قهوه و نوشابه دارای خواص بیشتری است. فشار خون در دوران بارداری می‌تواند منجر به مشکلات متعددی شود و در مقابل چای سبز دارای آنتی اکسیدان بسیاری است که به سلول‌های آسیب دیده در بدن کمک می‌کند. بنابراین مصرف درست و مداوم چای سبز می‌‌تواند مشکل فشار خون را برطرف کند. یکی دیگر از خصوصیاتی که چای سبز دارد قندخون را کنترل می‌کند و برای افرادی که دیابت دوران بارداری دارند بسیار موثر است. یکی دیگر از مشکلاتی که در دوران بارداری زنان باردار با آن موجه می‌شوند مشکلات دندانی مانند خرابی دندان، ورم لثه‌ها و ... است که چای سبز به دلیل وجود آنتی اکسیدان موجود در خود می‌تواند باکتری‌های موجود در سطح دندان را از بین ببرد. وجود لکه‌ها و آکنه‌ها در دوران بارداری از مسائل شایع است که چای سبز به از بین بردن این لکه‌ها کمک بزرگی می‌کند. وجود آنتی اکسیدان در چای سبز متابولیسم و سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد که همین امر باعث کنترل شدن حالات روحی بدن می‌شود و بر خلق و خو تاثیر می‌گذارد و همچنین چای سبز سیستم ایمنی بدن را بالا می‌برد. 
هر گیاه و دمنوشی در کنار فواید زیادی که دارند می‌توانند مضراتی هم داشته باشند. چای سبز را باید به اندازه مصرف کرد و در مصرف آن زیاده روی نکرد زیرا مصرف بیش از اندازه این چای در دوران بارداری می‌‌تواند روی سلول‌های خونی تاثیر بگذارد و و باعث کم خونی در دوران بارداری شود همانطور که گفته شد جذب اسید فولیک در دوران بارداری بسیار مهم است و جذب این ماده در 12 هفته اول بارداری اتفاق می‌افتد و مصرف بیش از اندازه این چای می‌تواند موجب بروز مشکل خواب و همچنین مشکلات قلبی شود.اگر زنان باردار بخواهند در طول دوران بارداری از چای سبز به منظور کاهش و سوخت چربی استفاده کنند، نوشیدن این چای توصیه نمی‌‌شود زیرا مانع رسیدن مواد مغذی به جنین و در نتیجه رشد آن می‌‌شود.

دمنوش قاصدک از دیگر دمنوش‌های دوران بارداری است که مایعات موردنیاز بدن خانم‌های باردار را به خوبی فراهم می‌کند. این دمنوش از قسمت‌های مختلف قاصدک ازجمله ریشه، برگ و گل‌های آن به دست می‌آید.
از مهم‌ترین مزایای دمنوش قاصدک در خانم‌های باردار می‌توان به پاکسازی کبد و کاهش بیماری‌های کبدی، کاهش استرس و اضطراب، درمان ورم بدن، جلوگیری از افزایش وزن بیش از حد و... اشاره کرد.
قاصدک یکی از آشناترین اعضای خانواده گیاهان گلدار است که فیبر، قند، موادمعدنی نظیر؛ آهن، کلسیم، منیزیم، پتاسیم، سدیم و انواع ویتامین‌ها را در خود دارد. این گیاه با کالری بسیار کم و آنتی‌اکسیدان‌های فراوان خود نقش موثر و مفیدی در کاهش وزن و لاغری دارد.
از مهم‌ترین ترکیبات فعال در گیاه قاصدک می‌توان به شیکوریک و کلروژنیک اشاره کرد. ابن دو ترکیب نقش بسیار موثر و مفیدی در کنترل دیابت و قند خون و کاهش کلسترول و فشارخون دارند. به طور کلی می‌توان گفت که مصرف منظم و مداوم دمنوش گیاهی گل قاصدک ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی را تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهد.
همانطور که می‌دانید کم‌خونی یکی از مشکلات رایج در دوران بارداری است‌. امروزه برای درمان این عارضه از روش‌های مختلف استفاده می‌شود که یکی از آن‌ها مصرف انواع دمنوش است. گیاه قاصدک با آهن بسیار بالای خود کم ‌خونی‌ دوران بارداری را به خوبی بهبود می‌بخشد. جالب است بدانید که گیاه قاصدک با عصاره‌ منحصربه‌فرد خود مشکلات تاری دید و شب‌کوری خانم‌های باردار را نیز به خوبی درمان می‌کند.

استفاده از دمنوش به، سیب، گل محمدی در دوران بارداری ضرری ندارد و زنان باردار می‌توانند با خیال راحت از این دمنوش ها استفاده کنند. اما مصرف دمنوش‌ها و غذاهای ترش مزه برای زنان باردار مضر است و استفاده مداوم از نوشیدنی‌ها و دمنوش‌هایی مانند چای ترش، زرشک، چای آلبالو و ... می‌تواند خطرآفرین باشد. زنان باردار باید در مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند چای یا قهوه تعادل را برقرار کنند، زیرا مصرف بیش از حد این نوشیدنی‌ها می‌تواند به جنین آسیب برساند.
به جای استفاده از نوشیدنی‌های کافئین‌دار زنان باردار می‌توانند از دمنوش‌های گیاهی استفاده کنند. دمنوش برگ تمشک می‌تواند برای دوران بارداری مفید باشد و نوشیدن یک فنجان در روز از این دمنوش، باعث آمادگی رحم برای زایمان می‌شود و از خونریزی بعد از زایمان جلوگیری می‌کند.
دمنوش نعناع هم از جمله دمنوش‌هایی است که ضدتهوع بوده و به زنان باردار در دوران اولیه بارداری کمک می‌کند. در کنار دمنوش‌هایی که در دوران بارداری مفید هستند، دمنوش‌هایی وجود دارند که زنان باردار باید از مصرف آن اجتناب کنند. دمنوش مریم گلی از جمله این دمنوش‌ها است زیرا باعث بالا رفتن فشار خون و سقط جنین می‌شود.

ترجمه و جمع آوری: واحد تحقیق و توسعه شرکت زعفران بهرامن