تأثیرات زعفران بر اعصاب سالمندان

تعداد بازدید : 4756 مرتبه

تأثیرات زعفران بر اعصاب سالمندان

زعفران این گیاه جادویی که به طلای سرخ شناخته می شود، یکی از ارزشمندترین گیاهانی است که در درمان انواع بیماری‌ها به خصوص در مورد اعصاب سالمندان موثر است.

درباره گیاه زعفران

گیاه زعفران، به صورت بوته کوچکی روی زمین می روید که دارای گلی بسیار زیبا است. اما ادویه ای که ما آن را به عنوان طلای سرخ می شناسیم، در حقیقت پرچم‌های این گل زیبا هستند که توسط مزرعه داران، پرورش پیدا می کنند. البته نوع وحشی آن هم در طبیعت وجود دارد. این گیاه، در نواحی خشک و کم آب می روید. بهترین نوع زعفران در شرق ایران و در استان خراسان کشت می‌شود. گیاه زعفران درمناطق دیگر نیز رشد می‌کند که البته کیفیت زعفران ایران را ندارد. زعفران ایران، یکی از بهترین انواع زعفران در جهان است.
در منابع تاریخی آمده است که گیاه زعفران برای اولین بار در مناطق نزدیک به دریای مدیترانه به عمل آمده است و در آنجا فهمیده اند که می توان از پرچم هایی که در گل گیاه زعفران است، برای تولید ادویه استفاده کرد. گیاه زعفران یکی از گرانبهاترین ادویه‌های جهان را تولید می‌کند. حتی در برخی اوقات از گیاه زعفران به جای سکه و طلا در مبادلات تجاری استفاده می‌شده است و به عنوان کالای سرمایه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. بنابراین زعفران نه تنها به عنوان یک ماده خوراکی، بلکه به عنوان یک کالای تجاری نیز شناخته می‌شود.

خاصیت های زعفران

بیشتر ما زعفران را به عنوان یک ادویه می شناسیم که برای خوشمزه تر کردن غذاها به کار می رود و یا گروهی آن را به خاطر عطر و بویی که دارد، در دسرها، نوشیدنی‌های مختلف وغذاهای گوناگون مورد استفاده قرار می‌دهند تا خوش عطر و بو شوند. در بعضی مواقع هم از زعفران برای رنگ آمیزی غذاها و نوشیدنی های مختلف بهره گرفته می‌شود، با این کار سفره ای که برای میهمانان گسترده شده است زیباتر از همیشه می‌شود. حتی در بستنی ها و دسرهای مختلفی که موارد مصرف بسیاری هم دارد از عصاره زعفران استفاده می‌شود تا آن بستنی‌ها و دسرها را هم خوشمزه و هم خوش عطر و هم خوش رنگ کنند.
به این ترتیب افرادی که از آن خوراکی‌ها استفاده می‌کنند، لذت بیشتری می‌برند. اما خاصیت های زعفران تنها در رنگ و طعم و مزه و عطرش خلاصه نمی‌شود. از زمان‌های قدیم تا به امروز از گیاه زعفران به عنوان یک گیاه دارویی استفاده‌های زیادی میشده است. در گذشته هم بسیاری از داروسازان سنتی از تاثیرات بالای زعفران بر روی برخی از بیماری‌ها اطلاع داشته‌اند و می دانستند که گیاه زعفران دارای خاصیت‌های فراوانی در رابطه با درمان بسیاری از بیماری‌ها، مخصوصا بیماری‌های اعصاب و روان است. استفاده از زعفران تنها در پزشکی سنتی نیست و در پزشکی مدرن هم از عصاره زعفران برای ساختن داروهای جدید استفاده می‌شود.

علت موثر بودن زعفران در درمان بیماری‌های سالمندان

همانطور كه گفته شد زعفران در درمان بسیاری از بیماری‌های مختلف می‌تواند موثر باشد. دانشمندان بر پایه مطالعات بالینی گوناگونی که از گذشته های دور تا به امروز بر روی خواص ادویه زعفران انجام داده‌اند، به این مطلب رسیده‌اند که زعفران می‌تواند در درمان بیماری‌های گوناگون تاثیر زیادی داشته باشد. وجود ماده کروسین در ادویه زعفران ثابت می کند که این گیاه می‌تواند‌ بیماری‌های مختلفی را درمان کند. ماده کروسین که در ادویه زعفران وجود دارد، یک آنتی اکسیدان قوی است و بسیاری از خواص درمانی که در اثر مصرف زعفران به دست می آید، به خاطر وجود این ماده است. در حال حاضر دانشمندان همچنان در حال آزمایش هایی بر روی ادویه زعفران هستند تا دریابند که زعفران چقدر می‌تواند درمانگر بیماری‌های سالمندان باشد.

ادویه زعفران که دارای آنتی اکسیدان بسیار پر قدرتی به نام کروسین است، می‌تواند منشاء ساختن داروهای بسیار زیادی برای درمان بیماری‌های گوناگون باشد. در این مقاله تلاش می کنیم که تاثیر زعفران را بر روی بیماری‌های مربوط به سالمندان بررسی می کنیم.

نکته: در این قسمت باز هم اشاره می کنیم که مصرف سرخود و بیش از حد زعفران ممکن است که تبعات و مضرات زیادی داشته باشد. پس اگر تصمیم به استفاده از زعفران دارید، بهتر است که پیش از آن با پزشک معالج خود مشورت‌های لازم را انجام دهید.
بر اساس تحقیقات انجام شده توسط دانشمندان علوم آزمایشگاهی، گیاه زعفران از عناصر مختلفی تشکیل می‌شود که بسیاری از این عناصر روی اعصاب انسان تاثیرگذار است. زعفران با توجه به تاثیراتی که روی اعصاب انسان دارد، باعث شادی می‌شود. همچنین به دلیل تاثیری که روی سوخت و ساز و گردش خون در بدن دارد، باعث شادابی و سرحالی می‌گردد. مصرف به اندازه و تحت نظر پزشک در سالمندان می‌تواند به تقویت قوای جسمی آنها کمک شایان توجهی کند، که به همین دلیل باعث بالا رفتن روحیه این افراد می‌شود و با این کار، اصطلاحا اعصاب سالمندان را نیز قوی تر می‌کند.

تاثیر زعفران بر آلزایمر

آلزایمر یا فراموشی، یکی از فراگیرترین انواع دمانس یا زوال عقل است. این بیماری در ابتدا آرام آرام و کم کم حافظه بیمار را ضعیف میکند، به این صورت که در آغاز ابتلای شخص به آلزایمر، حافظه کوتاه مدت شخص بیمار کم شده و از بین می رود، پس از چندی حافظه بلند مدتش را نیز از دست می‌دهد. اما در موارد پیشرفته اعصاب و توانایی‌های ذهنی بیمار، مانند فکر کردن، استدلال کردن و قضاوت فرد را در مورد مسائل معمولی و پیش پا افتاده از بین می‌برد و مشکلاتی زیادی را در زندگی روزانه، برای خود شخص و خانواده ی او ایجاد می نماید.
بیماری آلزایمر یک بیماری عصبی به شمار می رود و در زبان علمی به آن نوروژنیک گفته می‌شود. این بیماری، ضعف در به خاطر آوردن اشخاص و درک بسیاری از مواردی که در زندگی روزمره پیش می آید، است. بیماران آلزایمری توانایی شناختی خود از جمله حافظه، احساسات، گفتار و حتی شخصیت و رفتارهای شخصی خود را از دست می‌دهند. این بیماری در کل جهان در حال افزایش است و به عنوان یک بیماری عصبی در میان سالمندان رواج بیشتری دارد. آلزایمر یک بیماری خطرناک است که در انتها باعث مرگ تدریجی فرد بیمار می‌شود.
بیماری آلزایمر، هم اکنون در آمریکا ششمین عامل مرگ به شمار می‌آید. آلزایمر موجب از بین رفتن و ضعیف شدن سیستم های اقتصادی و همچنین از بین رفتن منابع بهداشتی است و مخارج بسیار زیادی را روی دست دولت ها و همچنین خانواده شخص آلزایمری می گذارد. همچنین خانواده‌ها از لحاظ ذهنی و احساسی هم آسیب زیادی می بینند. اگر بشود که بیماری آلزایمر را درمان کرد بسیار خوب خواهد بود، اما در حال حاضر درمان خاصی برای این بیماری پیدا نشده است. کارشناسان و پزشکان بر این عقیده هستند که بهتر است از بروز آلزایمر جلوگیری شود و یا اینکه جلوی پیشرفت آن گرفته شود .

گیاه زعفران به صورت طبیعی تقویت کننده حافظه به شمار می رود و آنتی اکسیدان هایی که در زعفران وجود دارد، در برابر عوامل سمی که باعث کوچک شدن مغز و زوال عقل می شوند، مفید است. در دیگر سخن، زعفران طبیعی، یک داروی بسیار موثر برای جلوگیری از آلزایمر است. در زمینه تاثیر زعفران بر بیماری آلزایمر، مطالعات بسیاری انجام شده است که نشان می دهد زعفران طبیعی، توانایی درمان بیماران آلزایمر را به صورت بسیار تاثیر گذاری، به عنوان یک درمان معمولی دارا می‌باشد. البته باید توجه داشت اشخاصی که آلزایمر دارند تنها با خوردن زعفران بهبود نمی یابند.
البته مصرف زعفران در بهبود و درمان این افراد تاثیر شایان توجهی دارد یا بهتر است بگوییم که پیش از آنکه کسی مبتلا به آلزایمر شود، از ادویه زعفران در خوراکی ها و نوشیدنی های خود استفاده کند تا حافظه او قوی بماند و مغز فرد در برابر سم هایی که باعث زوال عقل می‌شوند، مقاوم باشد. البته در آزمایشگاه های پیشرفته، از عصاره های زعفران داروهای شیمیایی هم تهیه می شود که در درمان انواع بیماری ها به کار گرفته می‌شود. به صورتی که قرص و شربت هایی که دارای ماده آنتی اکسیدان کروسین هستند، از عصاره گیاه زعفران تشکیل شده اند.

تاثیر زعفران در درمان افسردگی

یکی دیگر از بیماری‌های عصبی که در زمان سالمندی ممکن است انسان دچار آن شود، افسردگی است. دانشمندان روانشناس با تحقیقات گسترده‌ای که بر روی جوامع مختلف انجام داده‌اند، به این نتیجه رسیده اند که بیماری افسردگی بیشترین شیوع را در کل بیماری‌های عصبی و روانی داشته است. افراد در شرایط مختلفی ممکن است دچار افسردگی شوند. مانند اینکه در کارهای روزانه دچار مشکل شوند و شخص مورد نظر، توانایی حل مشکلات خود را نداشته باشد و یا اینکه میزان بهره وری شخص در شغلی که دارد، کم شود و دیگر نتواند آن جایگاه شغلی پیشین خود را به دست بیاورد. همچنین در روابط احساسی که بیشترین تاثیر را بر بیماری افسردگی دارد، افراد بیشتری به این بیماری دچار می‌شوند. برخی حالت‌های جسمی نیز مانند چاقی بیش از حد و یا ضعیف بودن بیش از حد بدن ممکن است در ایجاد افسردگی تاثیر داشته باشد.

در دوران سالمندی معمولاً انسان ها تنها می‌شوند و بسیاری از افراد خانواده و افراد نزدیک به خود را از دست می‌دهند و دیگر نمی توانند مانند گذشته کار کنند و مثمر ثمر باشند. داشتن غم و اندوه می‌تواند بخشی از احساسات عادی در افراد باشد، چون در زندگی همه اشخاص اتفاقات ناراحت کننده می‌افتد. اما اگر به طور مرتب احساس غم انگیز، بدبختی و ناامیدی دارید، دچار افسردگی شده اید. افسردگی یک اختلال عصبی و خلقی است. احساس غم و اندوه که همیشه در کنار هم، فرد بیمار را گرفتار کرده است که از نشانه های بیماری افسردگی به شمار می‌آید و نتیجه آن مختل شدن فعالیت های روزمره شخص افسرده است. کم تحرکی هم یکی دیگر از دلایل افسردگی میباشد. ضعف قوای جسمی و همچنین ضعف قوای مغزی در به یاد آوردن مسائل روزانه و ناتوانی در حل مشکلات روزمره، یکی دیگر از عوامل افسردگی است. گیاه زعفران با دارا بودن عنصری به نام سافرانال، می تواند مشکل افسردگی را در افراد سالمند حل کند. این ماده به صورت طبیعی باعث ترشح هورمون شادی در مغز می‌گردد و می‌تواند افسردگی را تا اندازه زیادی در فرد گرفتار به این بیماری درمان کند. البته مصرف زعفران باید به اندازه باشد و از مصرف زیاد این ادویه باید خودداری کرد، زیرا همانطور که قبلا گفته شد مصرف بیش از اندازه آن مضر و دارای عوارض است.

تاثیر زعفران بر پارکینسون

بیماری پارکینسون یکی دیگر از بیماری‌های عصبی است که بیشتر در بین سالمندان شایع است. این بیماری بر اثر از بین رفتن سلول هایی که ماده دوپامین را ترشح می کنند، به وجود می آید. البته این بیماری دلایل مختلفی می تواند داشته باشد. اما اینکه چرا سلول‌های عصبی از بین می روند، دانشمندان هنوز دلیل واضحی برای آن پیدا نکرده اند. بیمارانی که دچار این بیماری هستند در حالت ایستا، در مفاصل خود لرزش احساس می کنند. هرچقدر که شدت بیماری در این افراد بیشتر باشد، شدت لرزش در آنها بیشتر می‌شود. در بیماران پارکینسونی، به دلیل افزایش میزان استیل کولین نسبت به دوپامین در مغز، مشاهده می‌گردد که این امر باعث خشک شدن و سفت شدن عضله ها خواهد شد و حتی ممکن است، دست و پای این افراد پیچ بخورد. منشاء مشخصی برای این بیماری پیدا نشده است. این بیماری بیشتر در سنین بالا اتفاق می افتد. اما در گروه های سنی دیگر هم بیماری پارکینسون مشاهده شده است. ضمنا بیماری پارکینسون، به صورت ارثی از والدین به فرزندان قابل انتقال است.
برای بیماری پارکینسون درمان قطعی وجود ندارد. اما با روش‌های مختلف، می توان آن را مهار کرد و می‌توان اثرات آن را در میان افراد مبتلا کمتر کرد تا آنها بتوانند در زندگی روزمره، مشکلات کمتری داشته باشند و مانند افراد عادی به زندگی خود ادامه دهند. یکی از این راه‌ها استفاده از ادویه زعفران در رژیم غذایی این افراد است که حتماً باید زیر نظر پزشک معالج باشد.
اما چگونه زعفران می‌تواند در کنار مصرف داروهای شیمیایی در بهبود پارکینسون کمک کند؟ طبق تحقیقات آزمایشگاهی که توسط دانشمندان جهان در کشورهای مختلف انجام شده است، در زعفران سه ماده اصلی وجود دارد. سه ماده تشکیل دهنده زعفران، کیفیت زعفران را مشخص می نماید. این سه ماده شامل کروسین که عنصر رنگ دهی زعفران است، پیکروکروسین که مزه زعفران را مشخص می کند و ماده سافرانال که باعث خوشبو شدن زعفران می‌گردد. این مواد به غیر از وظایفی که دارا هستند، خواص دارویی بسیاری نیز دارند. البته ماده کروسین را می‌توان مهمترین ماده تشکیل دهنده زعفران نامید. همین عنصر در درمان بیماری پارکینسون بسیار موثر است، به صورتی که حالت سپر محافظ را در برابر تخریب سلول های مغزی به خود می‌گیرد و همین محافظت باعث می‌شود که سلول‌های مفید مغز کمتر از بین بروند و جلوی پیشرفت بیماری پارکینسون گرفته شود. بنابراین ماده کروسین که در زعفران وجود دارد نه تنها می تواند از پیشرفت بیماری پارکینسون جلوگیری کند، بلکه از بیماری‌های دیگر عصبی و مغزی نیز جلوگیری می‌کند. این مسئله که کروسین توانسته جلوی بیماری پارکینسون را بگیرد، در یکی از آزمایشگاه هایی که روی موش صحرایی آزمایش می کردند، به اثبات رسیده است. در اینجا باز قابل ذکر است که مصرف سرخود و بیش از اندازه زعفران، می‌تواند خطرات زیادی به همراه داشته باشد و شما باید پیش از آنکه از زعفران استفاده کنید، با پزشک معالج خود مشورت نمایید تا او راهنمایی‌های لازم را جهت اضافه کردن ادویه زعفران به رژیم غذاییتان را انجام دهد.

عوارض جانبی مصرف بیش از حد زعفران در سالمندان

همانطور که می‌دانید مصرف بیش از حد هر نوع ماده غذایی و ادویه می‌تواند خطرآفرین باشد و عوارض جانبی شدیدی به همراه داشته باشد. زعفران نیز از این قاعده مستثنی نیست.
از رایج‌ترین و متداول‌ترین عوارض جانبی مصرف بیش از حد زعفران در سالمندان می‌توان به سرگیجه، استفراغ، زرشدن پوست و چشم‌ها، اسهال، مسمومیت غذایی، خون دماغ، بی حس‌ شدن پلک‌ها و لب‌ها و... اشاره کرد.

تداخل دارویی زعفران

همانطور که می‌دانید استفاده از زعفران موجب اضطراب، خواب‌آلودگی، ناراحتی شکم، واکنش آلرژیک و... می‌شود به همین خاطر در برخی موارد زعفران با داروهای فشارخون تداخل ایجاد می‌کند.

واکنش آلرژیک زعفران

زعفران نیز مانند بسیاری از خوراکی‌ها می‌تواند در برخی از افراد حساسیت ایجاد کند و موجب بروز علائمی نظیر؛ کهیر، سرفه، آسم و... شود به همین خاطر پیشنهاد ما به شما این است که اگر پس از مصرف زعفران با علائم فوق مواجه شدید حتماً به پزشک مراجعه نمایید.

مصرف زعفران برای چه افرادی بسیار خطرناک است؟

همانطور که گفتیم زعفران رفتارهای هیجانی را به خوبی تحریک می‌کند، به همین خاطر مصرف این ادویه برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، فشارخون پایین، بیماران قلبی و... می تواند خطرساز باشد.

سخن آخر

سالمندان گرامی می‌توانند از زعفران این گیاه جادویی به دلیل وجود اثر محرک بر روی سلسله اعصاب افراد، برای رفع بی خوابی که منشأ تحریکات مغزی است، بهره ببرند. زعفران را هم می‌توان با غذا میل کرد و هم به صورت دمنوش آن را مصرف کرد. به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی زعفران از آن می‌توان در درمان بیماری‌های قلب و عروق و پیشگیری از بیماری‌های قلبی و همچنین بیماری‌های مربوط به سرطان استفاده بسیاری کرد. در طب سنتی این گیاه و خواص درمانی آن بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
در طب سنتی زعفران را یک داروی گیاهی، شادی آور و آرامش بخش عنوان می‌کنند. همچنین می‌تواند درمانگر بسیاری از بیماری‌ها که در سالمندان رواج بیشتری دارد، باشد. در علم پزشکی مدرن زعفران جایگاه بالایی دارد. مواد تشکیل دهنده زعفران که هر کدام از آنها خاصیت خودشان را دارا هستند، در ساختن داروهای شیمیایی و مدرن به کار گرفته می شوند. ماده کروسین به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی قوی، در درمان اختلالات تحلیل عصبی مغز مانند آلزایمر، پارکینسون و اسکلروز تاثیر بسیار خوبی دارد. این ماده در جلوگیری از پیشرفت انواع سرطان‌ها نیز بسیار موثر و مفید بوده است. مصرف زعفران اثر ضد افسردگی بسیار خوبی دارد و یکی از داروهای گیاهی مناسب برای درمان این بیماری محسوب می‌شود. همچنین افرادی که از کمبود آهن رنج می برند، می‌توانند با مصرف زعفران بر این مشکل خود غلبه کنند، چون زعفران با خاصیتی که دارد، موجب جذب آهن از مواد غذایی در بدن می‌شود و در نتیجه مشکل کمبود پلاکت خون و کم خونی که از فقر آهن ناشی می‌شود را حل می‌کند. طبع زعفران، از نظر طب قدیم گرم و خشک است. دمنوش زعفران برای مشکل سرفه‌های مزمن و طولانی، داروی بسیار مناسبی است. از مهمترین خاصیت‌‎های زعفران ایجاد شادی در ذهن ،تقویت عضلات و بهبود گردش خون است.

ترجمه و جمع آوری: واحد تحقیق و توسعه شرکت زعفران بهرامن

بازگشت به صفحه مقالات

مقالات مرتبط