مراحل تولید انواع نبات

نبات را می‌توان نوعی قند تعریف کرد که از نیشکر تهیه می‌شود. نبات نوعی شیرینی بسیار قدیمی است که توسط ایرانی‌ها و هندی‌ها مصرف می‌شده است. در حال حاضر نبات را در ایران سنبل شادی می‌دانند و در مراسم‌های مختلفی همچون جشن عقد و ازدواج از آن برای تزئین سفره عقد یا هفت سین استفاده می‌کنند. نبات را معمولا به یک نوشیدنی داغ مانند انواع چای مصرف می‌کنند. نبات داغ نیز اصطلاحی است که به ترکیب نبات و آب داغ گفته می‌شود و برای درمان مشکلاتی چون دل درد و نفخ شکم کاربرد دارد. از لحاظ تب سنتی نبات طبعی گرم دارد و برای رفع سردی مزاج می‌توان از آن بهره برد.

تفاوت اصلی نبات با قند و شکر در اندازه‌های بلور تشکیل دهنده آنها است و از لحاظ ساختاری تفاوت چندانی با هم ندارند. از بلورهای ریز قند یا همان ساکارز، شکر تهیه می‌شود و حبه‌های قند را با اتصال همین بلورهای ریز به یکدیگر درست می‌کنند. نبات نیز همانند قند و شکر از ساکارز تهیه می‌شود اما عمدتا بلورهای درشت‌تری دارد که به طور واضح مشاهده می‌شوند. در تهیه نبات از بلورهای کوچک قند در یک مایع غلیظ آب قند استفاده می‌کنند. به همین دلیل باید به وسیله یک رشته نخ و یا چوب بلورهای رشد داده شده و معلق را نگه داشت.
با وجود اینکه ماده اولیه در درست کردن نبات، قند و شکر یکسان است اما به دلیل تفاوت فیزیکی و نوع کریستالشان، خاصیت‌های متفاوتی دارند. به عنوان مثال نبات طبع گرم‎تری دارد. شاید این بخش از مطالب شما را متعجب کند ولی باید بگوییم این نوع واکنش‌ها صرفا برای تغییر وضعیت فیزیکی بلورهای قند اتفاق نمی‌افتد به طور مثال شما برای کاهش التهاب و سوختگی می‌توانید از یخ استفاده کنید در صورتی‎که این کارایی را آب ندارد. با وجود یکسان بودن جنس آب، یخ و بخار آب هیچکدام خواص یکسانی ندارند. 

شما همچنین می‌توانید با حرارت دادن قند و نبات ماهیت دیگری به این ماده ببخشید. با حرارت دادن قند و شکر، رنگ آن به قهوه‌ای تغییر می‌کند. در اصطلاح به این ماده حرارت داده شده، کارامل گفته می‌شود که در تهیه بسیاری از شیرینی‌ها و دسرها یا حتی نوشیدنی‌هایی مانند نوشابه کاربرد دارد. کارامل نه تنها از لحاظ رنگ بلکه از لحاظ شکل و مزه نیز با شکر تفاوت دارد.
نبات سوخته اصطلاحی است که به نبات حرارت داده شده می‌گویند. پس از این عمل رنگ نبات به قهوه‎ای تغییر پیدا کرده و طعمی بین تلخ و شیرین پیدا می‌کند. یکی از مهم‎ترین مزیت‌های نبات سوخته مصرف آن در کودکان دچار اسهال است.

بلورهای نبات را به دور یک نخ از جنس پنبه تهیه می‌کنند و به آن شاخه نبات می‌گویند.

همانند شاخه نبات تهیه می‌شود با این تفاوت که این بار بلورها به دور یک چوب تشکیل می‌شود. نبات‌های چوبی را می‌توان جز بهداشتی‌ترین نبات‌ها دانست چرا که قابلیت جوشاندن چوب‌ها قبل از مصرف وجود دارد. به ندرت می‌توان این ویژگی را در نبات‌هایی که با نی‌های پلاستیکی ساخته شده‌اند پیدا کرد زیرا این نی‌های پلاستیکی علاوه بر غیر بهداشتی بودن می‌توانند سرطان زا نیز باشند.

نبات دندانه یا نگین نبات با قابلیت شکنندگی بالایی که دارد برای مصرف بسیار راحت و مناسب است. نیازی به خرد کردن یا شکستن آن ندارید و کاملا اماده برای مصرف هستند. همچنین این نبات از لحاظ اقتصادی نیز کاملا مقرون به صرف است.

این نوع نبات اغلب به شکلی نامنظم در کف و جداره پاتیل‌ها درست می‌شود و به همین علت به صورت فله‌ای روانه بازار می‌شود. تخته شدن این نبات بر اثر غلظت زیاد شیره در کف پاتیل‌ها است.

نباتی که بر روی پاتیل‌ها تشکیل می‌شود و نازک و ترتر از نبات‌های دیگر است. این نبات تفاوت چندانی با نبات شاخه‌ای یا چوبی ندارد.
 

پودر نبات همانطور که از نامش پیداست از خرده‌های نبات تشکیل می‌شود اما نسبت به شکر بزرگ‌تر هستند و به راحتی حل می‌شوند.

همچنین می‌توانید از مصرف نبات با چای و یا آب داغ برای تقویت حافظه و درمان کم حواسی استفاده کرد.

شاید یکی از دلایلی که بتوان سمبل شادی بودن نبات را توجیه کند همین دلیل است که نبات موجب افزایش سطح انرژی و نشاط در فرد می‌شود. به این منظور می‌توانید از نبات با آب داغ، شیر، چای و یا نوشیدنی‌های دیگر استفاده کنید.

نبات به دلیل وجود ساکارز از خواص درمانی برای رفع نفخ برخوردار است. نبات همچنین ملین قوی محسوب می‌شود و طبع گرمی نیز دارد. برای رفع اسهال بهتر است از نبات سوخته استفاده کنید، به این شکل که نبات را روی حرارت گذاشته تا رنگ آن به قهوه‌ای تغییر پیدا کند. نبات سوخته در درمان اسهال تاثیر چند برابری دارد.

مصرف نبات با یک نوشیدنی داغ مانند چای‌های گیاهی می‌توانند موجب کاهش خستگی و کمبود انرژی در افراد شود. اگر این خستگی ناشی از فعالیت‌های زیاد است می‌توانید از نبات زعفرانی استفاده کنید.

دردهای دوران قاعدگی از جمله دردهایی است کمتر خانمی آن را تجربه نکرده است و همیشه به دنبال رفع این معضل بوده‌اند. بسیاری از این افراد در سنین مختلف برای رفع دل درد، کمر درد و پا دردهای ناشی از قاعدگی از چای و نبات یا نبات داغ استفاده می‌کنند.

برای رفع سرفه و درد در قفسه سینه می‌توان از مکیدن تکه‌ای نبات استفاده کرد.

این مسئله ای است که برخی افراد با آن مواجه هستند اما نیازی به نگرانی نیست. شما با مصرف نبات داغ یا چای نبات قبل از خواب از ریختن آب دهانتان به بیرون جلوگیری کنید.

برای بهبود دردهای ناشی از انقباض ماهیچه‌ها، کمردرد، پادرد، درد معده و دردهای شکمی می‌توانید از نبات داغ استفاده کنید.

ساکارز از موادی است که خیلی زود جذب بدن می‌شود. سوخت و ساز چربی‌ها را افزایش داده و عضلات را تقویت می‌کند. همین امر به مرور زمان موجب کاهش وزن خواهد شد.

در بدن انسان چهار نوع خلط مختلف وجود دارد مانند دم، صفرا، بلغم و سودا که هر کدام از آنها در صورت افزایش بیش حد، بدن را دچار اختلال خواهد کرد. بلغم باعث ایجاد سردی و رطوبت در بدن است که با مصرف غذاهای سرد تشدید می‌شود. برای رفع این حالت می‌توان از یک ماده گرم مانند نبات استفاده کرد. نبات را می‌توانید به صورت‌های مختلفی مانند چای نبات، نبات داغ استفاده کرد. بلغم موجب بروز بیماری‌هایی چون نقرس، پیسی، رعشه و لقوه می‌شود.

افرادی که به دلیل کمبود زمان نمی‌توانند به طور مرتب از مواد غذایی استفاده کنند دچار بوی بد دهان می‌شوند که با مصرف یک تکه نبات رفع خواهد شد.

ضعف مثانه و تکرر ادرار برای برخی افراد مشکلات بسیاری ایجاد می‌کند که برای رفع آن می‌توانید از چای و نوشیدنی‌های گرم استفاده کنید.

نبات موجب افزایش سرعت هضم غذا شده و از ترش کردن یا آروغ زدن پیشگیری می‌کند. همچنین با مصرف نبات می‌توانید کرم‌ها روده‌ای را از بین ببرید.

برای رفع نفخ شکم، مشکلات روده و گوارش و همچنین رفع یبوست می‌توانید از شیاف نبات استفاده کنید. به این شکل که یک تکه نبات برداشته و با چاقو اطراف آن را صاف و صیقلی کنید سپس با روغن زیتون آن را چرب کرده و به صورت شیاف مصرف کنید.

نبات را می‌توانید برای اطمینان از صحت و سلامتی آن و همچنین رعایت نکات بهداشتی به صورت خانگی تهیه کنید. در ادامه مطلب طرز تهیه انواع نبات را آموزش خواهیم داد:
مواد مورد نیاز  
آب ۲۰۰ میلی‌لیتر
شکر ۵۰۰ گرم 
نخ یا چوب به مقدار کافی 
چسب نواری به مقدار کافی 
طرز تهیه 
قبل از هر چیز شکر را همراه با آب بجوشانید. برای رفع جرم‌های اضافی و شفاف شدن نبات می‌توانید یک سفیده تخم مرغ به آن اضافه کنید تا این جرم‌ها و ضایعات را به خود جمع کند و شما به راحتی آن را خارج کنید. سپس حرارت را بیشتر کنید. یک ظرف دیگر برداشته و نخ یا چوب‌ها را به وسیله جسب نواری به داخل ظرف آویزان کنید. توجه داشته باشید که هر کدام از نخ‌ها و یا چوب‌ها از هم فاصله مناسبی داشته باشند. سپس شربت را به درون ظرف ریخته و روی آن را بپوشانید. بعد از 24 ساعت بلورهای نباتی به نخ یا چوب‌ها چسبیده و آماده مصرف می‌شوند.

با استفاده زعفران در نبات می‌توانید از خواص بی‌نظیر زعفران نیز استفاده کنید و همچنین یک رنگ طلایی زیبا به آن ببخشید.
مواد مورد نیاز
آب 200 میلی‌لیتر
شكر 500 گرم
نخ یا چوب به مقدار کافی
چسب نواری به مقدار کافی
زعفران به مقدار کافی
 

طرز تهیه
شکر، آب و زعفران دم کرده را بجوشانید و مطابق با مطلب بالا از یک سفیده تخم مرغ برای ایجاد شفافیت در آن استفده کنید. حرارت را زیاد کنید و ظرف دیگری را با چسبادن نخ یا چوب آماده کنید. سپس محلول را درون ظرف ریخته و با پارچه‌ای بپوشانید. بعد از گذشت 24 ساعت نبات‌های زعفرانی شما حاضر است. شما می‌توانید برای زیباتر شدن نبات خود از رشته‌های زعفران در تهیه محلول استفاده کنید.

شما می‌توانید با تهیه نبات‌های رنگی زیبایی و جلوه بیشتری به تزئینات سفره خود بدهید.
شکر 500 گرم
آب 200 میلی‌لیتر
رنگ غذا به مقدار کافی
طعم دهنده به مقدار کافی
چوب به مقدار کافی
طرز تهیه 
در یک ظرف آب و شکر را ریخته و بجوشانید. برای رنگ‌های مختلف می‌توانید از رنگ‌های خوراکی و همچنین برای رنگ طلایی از زعفران استفاده کنید. سپس طبق فرآیند گفته شده در بالا، محلول را در یک ظرف دیگر ریخته و اجازه دهید با گذشت زمان آماده شود. اگر تمایل دارید که تکه‌های درشت نبات رنگی تهیه کنید به جای ظرف از یک فنجان استفاده کنید.

نبات میوه‌ای یا در اصطلاح آبنبات‌های میوه‌ای را می‌توانید به صورت کاملا بهداشتی در خانه تهیه کنید. 
موارد مورد نیاز
شکر 500 گرم
آب 200 میلی‌لیتر
انواع عصاره میوه‌ها به مقدار کافی
افزودنی‌های خوراکی به مقدار دلخواه
طرز تهیه
شکر و آب را درون یک ظرف ریخته و بر روی حرارت بگذارید سپس با توجه به ذائقه و سلیقه خود از عصاره میوه دلخواهتان و همچنین افزودنی‌های خوراکی مختلف در تهیه محلول استفاده کنید. شربت آماده شده را درون یک ظرف ریخته اجازه دهید تا شربت به مدت 24 ساعت یا بیشتر سفت شود.
 

این نبات دقیقا مانند اشکال دیگر نبات استفاده می‌شود با این تفاوت که به صورت ورقه‌ای و تخته‌ای تهیه می‌شود.
مواد مورد نیاز
شکر ٥٠٠ گرم
آب ٢٠٠ میلی‌لیتر
زعفران به مقدار لازم
طرز تهیه
برای تهیه نبات تخته‌ای می‌توانید محلول آماده شده را درون یک ظرف کم عمق و مستطیل شکل که از قبل با کمی ‌روغن چرب شده، به صورت لایه‌ای بریزید و با یک پارچه ضخیم روی ان را بپوشانید. بعد از گذشت 24 ساعت نبات تخته ای شما آماده می‌شود. توجه داشته باشید که در این مدت ظرف را به هیچ وجه تکان ندهید.

زنجبیل نیز مانند نبات یکی از موادی است که طبعی گرم دارد و با ادغام و ترکیب آنها می‌توان خاصیتشان را چندین برابر کرد. نبات زنجبیلی را می‌توان برای درمان سرماخوردگی در فصل زمستان استفاده کرد.
مواد مورد نیاز
    1 قاشق غذاخوری زنجبیل تازه
    1 پیمانه شکر
    1 پیمانه آب
    1 قاشق غذاخوری عسل
    1 قاشق غذاخوری آبلیمو ترش تازه
    ۱ هشتم قاشق چای خوری پودر میخک
طرز تهیه 
آب، شکر و عسل را درون ظرف ریخته و بگذارید بجوشد سپس زنجبیل را با آن مخلوط کرده و در آخر آب لیمو و میخک را به محلول اضافه کنید. یک ظرف چرب را آماده کنید و مواد را که کمی خنک شده به وسیله یک قاشق و به شکل بیضی بر روی ظرف می‌ریزیم. برای تهیه آبنبات چوبی از تکه‌های چوب استفاده کنید. در نهایت می‌توانید بر روی آن کمی پودر قند ریخته و در یک ظرف شیشه‎ای در یخچال نگهداری کنید.

نبات صنعتی معمولا در حجم بالا تولید می‌شود و می‌تواند اشکال مختلفی نیز داشته باشد. به عنوان مثال نبات چوبی، فله‌ای، کریستالی و ... 
در تهیه نبات صنعتی مقدار زیادی شکر و آب را درون یک دیگ ریخته و می‌جوشانیم. برای رفع جرم‌ها و ناخالصی‌ها در هر صد کیلو شکر یک سفیده تخم مرغ به محلول اضافه می‌کنیم. تخم مرغ در تصفیه محلول نقش مهمی ایفا می‌کند. پس از آن تخم مرغ‌ها را از ظرف خارج کرده و می‌گذاریم به غلظت مطلوبی برسد. یک ظرف دیگر که حالت نیم کره دارد آماده می‌کنیم و درب آن را با نخ‌های مشبک شده می‌پوشانیم. کوچکی و درشتی بلورها به میزان دمای مورد استفاده بستگی خواهد داشت. هر چه دما بیشتر باشد بلورها کوچک‌تر می‌شوند. بعد از گذشت چند روز، نبات‌ها سفت می‌شوند. برخی از نبات‌ها به تنه ظرف چسبیده و برخی به شکل پودر درون ظرف جمع شده‌اند که هر کدام را می‌توانید به اشکال گوناگون به بازار عرضه کنید.

بهتر است از نبات چوبی استفاده کنید و هرگز نبات‌هایی با نی پلاستیکی را تهیه نکنید. همانطور که در بالا گفته شد این نی‌های پلاستیکی غیربهداشتی بوده و در مواقع برخورد با آب داغ سمومی تولید می‌کند که برای سلامتی خطرناک است.
سعی کنید نبات‌های بسته بندی شده و با تاریخ تولید، انقضا و همچنین آرم مجوز بهداشتی خریداری کنید. اغلب نبات‌های فله‌ای به مدت زیادی در انبارها نگهداری می‌شوند و همین امر موجب نفوذ حشرات موذی گرد و غبار در آنها می‌شود.
گاهی افراد سودجو برای منافع بیشتر خود، در زعفران‌های فله‌ای از رنگ‌های شیمیایی و غیرمجاز به جای زعفران استفاده می‌شود.

مهم‌ترین فاکتور برای تشخیص یک نبات مرغوب شفافیت بلورهای آن است.

قطعا مصرف هر گونه مواد غذایی به میزان زیاد می‌توان مضر باشد. مصرف نبات نیز برای اشخاصی که از قندخون رنج می‌برند و همچنین افراد چاق و دیابتی توصیه نمی‌شود. زیرا نبات به دلیل رطوبت کمتر، بافت سخت‌تری دارد و همچنین شیرین‌تر از قند هستند.
 

ترجمه و جمع آوری: واحد تحقیق و توسعه شرکت زعفران بهرامن