خواص و مضرات بابونه

بابونه هزاران سال است که به عنوان یک داروی سنتی برای آرام کردن استرس و تسکین درد معده مورد استفاده قرار می‌گیرد. گل‌های بابونه گلبرگ‌های سفید دارد که به دور یک مرکز زرد مخروطی شکل هستند. گل‌های بابونه یکی از عناصر رایج در درست کردن چای است. همچنین از آن به عنوان طعم‌دهنده در سایر نوشیدنی‌ها و غذاها استفاده می‌شود. بابونه یکی از باستانی‌ترین گیاهان دارویی است که برای بشر شناخته شده است. این گیاه عضوی از خانواده Asteraceae یا خانواده Compositae است و دو نوع شایع و رایج دارد؛ بابونه آلمانی (Chamomilla recutita) و بابونه رومی ‌(Chamaemelum nobile). بابونه آلمانی در بسیاری از کشورها رشد می‌کند. بابونه بسته به شرایط ، از 60 سانتی متر تا 1 متر قد دارد و  در هر جایی رشد می‌کند. بابونه آلمانی به خوبی در خاک رس و خاک رس فقیر رشد می‌کند در حالی که بابونه رومی‌ ترجیح می‌دهد در خاک‌های نسبتا حاصل‌خیز رشد کند. اگر چه هر دو بابونه در مکان‌های باز و آفتابی شکوفا می‌شوند، اما بابونه رومی ‌تحمل هوای گرم و خشک را ندارد. بابونه آلمانی نیز در مناطقی با سایه ملایم رشد می کند.
برگ و گل بابونه خوراکی بوده و از نظر طعم متفاوت هستند. گل‌های بابونه اندکی طعم و مزه سیب دارند. برای تهیه دمنوش گیاهی بابونه تازه، از هر دو آنها می‌توانید استفاده کنید.
گل‌های خشک شده بابونه حاوی ترپنوئیدها و فلاونوئیدهای بسیاری است که موجب ایجاد خواص دارویی آن می‌شود. بابونه اغلب برای بسیاری از بیماری‌های انسانی مانند تب، التهاب، اسپاسم عضلانی، اختلالات قاعدگی، بی‌خوابی، زخم‌ها، اختلالات دستگاه گوارش، دردهای روماتیسمی و بواسیر کاربرد دارد. همچنین روغن بابونه در تولید مواد آرایشی و آروماتراپی بسیار زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش‌های بسیار مختلفی برای آماده کردن بابونه وجود دارد که محبوب‌ترین آنها به شکل نوشیدن چای گیاهی است که در دنیا بیش از یک میلیون فنجان در روز مصرف می‌شود.
در این مطلب با توجه به ارزیابی خصوصیات درمانی گیاه بابونه به توصیف کاربردهای مختلف آن در طب سنتی می‌پردازیم، همچنین یافته‌های اخیر در مورد توسعه آن به عنوان یک عامل درمانی در ارتقا سلامت انسان را بررسی می‌کنیم.

از خاستگاه گل بابونه تا موارد مصرف

گل بابونه دارای عطری بسیار خوش است و رایحه خوب آن معروف است. در دنیای غرب از این گل برای القای آرامش بسیار استفاده می شود برای مثال چای بابونه در دنیای غرب طرفدار بسیار زیادی دارد. بابونه در اروپا، شمال آفریقا و مناطق گرم آسیا می‌روید. 
گل بابونه به دو گروه بابونه رومی و بابونه آلمانی تقسیم می‌شود. هر دو نوع این گیاه شامل روغن‌های اصلی و آنتی اکسیدان‌های مفید هستند که برای باز سازی بدن و دریافت بهتر انرژی به آن کمک می کند.

راه های نگهداری از بابونه

نور
این گیاه چه در سایه و چه در نور آفتاب به خوبی رشد می‌کند. البته گیاه در صورتی که در نور کامل خورشید باشد، شکوفه های بیشتری می‌دهد و همچنین رشد بهتری دارد، اما قرار گرفتن این گیاه در منطقه ای با تابش نسبی خورشید و سایه نسبی گزینه بهتری نسبت به تابش مستقیم  است. بابونه آلمانی گیاهی رونده است که ارتفاع آن گاهی به 20 الی 60 متر هم می‌رسد.
رویش شکوفه های بابونه معمولا در اواخر بهار باز می‌شوند ولی در صورتی که آن را هرس کرده باشید این روند دیرتر نیز انجام می‌شود.
آبیاری بابونه
آبیاری این گیاه بسیار ساده است زیرا این گیاه به آب فراوان نیاز ندارد و در شرایط معمولی هم به خوبی رشد می کند.
دما و رطوبت
دمای زیاد و رطوبت کم نیز بر زندگی گل بابونه تاثیری نداشته و این گیاه حتی در فصل تابستان در گرمای نسبتا بالا و رطوبت کم نیز به راحتی به زندگی خود ادامه می دهد البته بالاترین دمایی که این گل می تواند تحمل کند دمای 37 درجه سانتیگراد است.

خاک مناسب برای بابونه

بهترین شرایط برای گل بابونه خاکی متعادل و ارگانیک و دما ی مناسب و نور کافی است. خاک انتخابی در صورتی که خیلی از لحاظ عناصر لازم گیاه غنی نبود مشکلی ندارد. بابونه در خاک‌های فاقد مواد مغذی نیز رشد می‌کند، فقط با این تفاوت که ریشه ای سست دارد.

روش کاشت گل بابونه

بابونه به شیوه تقسیم ریشه و یا کاشت دانه پرورش میابد. بذر آن باید در فصل بهار کاشته شود.
بابونه برای رشد بهتر به نور زیاد خورشید، خاک غنی و زه‌کشی شده و کود نیاز دارد. آبیاری این گیاه باید به صورتی باشد که خاک آن هرگز کامل خشک نشود. زمانی که گلدهی آن به پایان رسید گیاه را بریده تابرای گلدهی سال آینده آماده شود.

مواردمصرف

از روغن بابونه در صنعت تولید لوازم آرایش و از رایحه آن در صنعت عطر سازی استفاده میشود.
میل کردن دمنوش بابونه برای بهبود کیفیت خواب، تسکین دادن درد معده، عوارض قائدگی، سرما خوردگی، کمک به کنترل بیماری قند خون بسیار کاربرد دارد. این گیاه دارویی از گذشته در داروسازی بسیار پر کاربرد بوده است. از مهمترین خاصیت های این گیاه کمک به تسکین درد معده و همچنین ورم معده است. 
این گیاه آرام بخش است و برای کنترل اعصاب بسیار موثر است. برای بیشتر شدن شیر مادران و همچنین درمان سنگ کلیه و سنگ مثانه نیز کاربرد دارد. برای درست کردن دمنوش بابونه فقط یک قاشق چایخوری بابونه خشک شده را در یک فنجان آب جوش بریزید و پس از دم کشیدن آن را میل کنید.

چرا مردم بابونه مصرف می‌کنند؟

گل‌های بابونه هزاران سال است که برای معالجه ناراحتی معده و بی‌خوابی‌های خفیف استفاده می‌شود. مخلوط بابونه با سایر گیاهان نیز ممکن است سوزش سر دل، حالت تهوع و استفراغ را کاهش دهد. شستشوی دهان با بابونه ممکن است زخم‌های دهان را تسکین دهد. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که بابونه می‌تواند در شرایط مختلف مانند اسهال در کودکان، بواسیر، اضطراب و بی‌خوابی کمک کند. بابونه همچنین در صورت استفاده بر روی پوست می‌تواند به سوزش پوست و بهبود زخم کمک کند. برخی تحقیقات اثبات کرده‌اند که بابونه به اندازه کرم هیدروکورتیزون برای اگزما مؤثر است. رایج‌ترین شکل مصرف آن به صورت چای است و بعضی از افراد روزانه 1 تا 4 لیوان از آن می‌نوشند.
همانطور که گفته شد تداخل گیاهان بر سلامت انسان در طی هزاران سال ثبت شده است. گیاهان دارویی چه در شکل سنتی و  چه در شکل آزمایشات پزشکی، حداقل 5000 سال قدمت دارند. یکی از رایج‌ترین گیاهانی که برای اهداف دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد، بابونه است که چای استاندارد و عصاره‌های گیاهی آن از گل‌های خشک شده گونه‌های Matricaria تهیه شده است. بابونه یکی از قدیمی‌ترین، پرکاربردترین و به خوبی مستندترین گیاهان دارویی در جهان است و برای انواع داروهای شفابخش توصیه شده است.

ترکیبات فعال زیستی گیاه بابونه

بخش‌های مختلفی از ترکیبات فعال زیستی در بابونه وجود دارند که به عنوان دارو و مواد آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این گیاه حاوی 0.24٪ - 1.9٪ روغن فرار، متشکل از انواع روغن جداگانه است. هنگامی‌که در معرض تقطیر بخار قرار می‌گیرد، روغن در هنگام خنک شدن از رنگ آبی درخشان به سبز تیره تغییر رنگ می‌دهد اما پس از مدتی به زرد تیره تبدیل می‌شود. توجه داشته باشید که با وجود محو شدن، روغن قدرت خود را از دست نمی‌دهد. تقریباً 120 متابولیت ثانویه در بابونه شناسایی شده‌اند، از جمله 28 ترپنوئید و 36 فلاونوئید. روغن اسانس بابونه رومی ‌عمدتا از استرهای اسید آنجلیك و اسید تیگلیك تشکیل می‌شود و حاوی کمی اگزوزولن است.

فواید دمنوش بابونه چیست؟

دمنوش و یا چای بابونه یک نوشیدنی فوق‌العاده سالم و محبوب است که مزایای سلامتی مختلفی را به شما ارائه می‌دهد. سرشار از برخی آنتی اکسیدان‌های قدرتمند است که می‌تواند فواید متنوعی برای سلامتی از جمله کاهش خطر ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی داشته باشد. اگرچه تحقیقات مربوط به دمنوش بابونه امیدوارکننده است، اما مطالعات علمی برای اثبات اثرات آن بر سلامتی صورت نگرفته است. با این وجود، نوشیدن بابونه بسیار بی‌خطر است و بسیاری از مردم به دلیل طعم خوشمزه و رایحه دلپذیری که دارد از نوشیدن آن لذت می‌برند. اگر می‌خواهید خواص گل بابونه بر بدن و سلامت خود کشف کنید، قطعا ارزشش را دارد که آن را در رژیم غذایی خود بگنجانید.  دمنوش بابونه حاوی Chamazulene، یک ترکیب شیمیایی معطر است که خواص ضدالتهابی، ضددرد و ضداسپاسم دارد. پیشنهاد ما به شما این است که یک فنجان داغ چای بابونه بریزید، عطر و طعم فوق‌العاده گل آن را استنشاق کنید و ببینید که هنگام نوشیدن این دمنوش طلایی جادویی، نگرانی‌ها و استرس‌های شما ناپدید می‌شوند.
برای تهیه دمنوش بابونه کافی است گل‌های خشک کرده آن را درون آب داغ بریزید. بسیاری از مردم از دمنوش بابونه به عنوان جایگزین بدون کافئین برای چای سیاه یا سبز استفاده می‌کنند و از آن به دلیل طعم خاکی و کمی شیرینی که دارد لذت می‌برند. علاوه بر این، دمنوش بابونه دارای آنتی اکسیدان‌هایی است که ممکن است در کاهش خطر ابتلا به چندین بیماری از جمله بیماری‌های قلبی و سرطان نقش داشته باشند. بابونه دارای خواصی است که ممکن است به بهبود خواب و هضم غذا نیز کمک کند. در ادامه مطلب 5 مورد از خواص دمنوش بابونه را بخوانید.

1.    کیفیت خواب شما را بهبود می‌بخشد

بابونه خواص بی‌نظیری دارد که ممکن است برای بهبود کیفیت خواب شما سودمند باشد. این ماده حاوی apigenin، یک نوع آنتی اکسیدان است که به گیرنده‌های خاصی در مغز شما متصل می‌شود که موجب خواب آلودگی و کاهش بی خوابی یا ناتوانی مزمن در افراد می‌شود. دمنوش بابونه اعصاب را آرام می‌کند و سیستم عصبی را تسکین می‌دهد، بنابراین به شما در بهتر خوابیدن کمک می‌کند. فاقد افزودنی کافئین است و بهتر است قبل از خواب مصرف شود.
این یافته‌ها امیدوارکننده است، اما برای تعیین میزان تأثیر دمنوش بابونه بر خواب، مطالعات بیشتری لازم است. با این وجود، اگر برای به خواب رفتن و پس از خوابیدن مشکل دارید، نوشیدن دمنوش بابونه قبل از خواب مطمئناً ارزش امتحان کردن را دارد.

2.    می‌تواند موجب تقویت سیستم گوارشی بدن شود

بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که دمنوش بابونه نه تنها بیماری‌ها را مهار می‌کند بلکه به عنوان یک اقدام پیشگیرانه عالی نیز عمل می‌کند. با باکتری‌های مضر مبارزه کرده و توانایی تقویت سیستم ایمنی بدن را دارد. هضم مناسب غذا برای سلامتی کلی شما بسیار مهم است. شواهد محدودی نشان می‌دهد كه بابونه با كاهش خطر ابتلا به برخی بیماری‌های گوارشی، می‌تواند در بهبود هضم مؤثر باشد. چند مطالعه نشان داده‌اند که عصاره بابونه قابلیت محافظت در برابر اسهال را دارد که این به خواص ضدالتهابی آن نسبت داده شده است.
 یک مطالعه دیگر نشان داد که بابونه در جلوگیری از زخم معده مفید است، زیرا ممکن است باعث کاهش اسیدیته در معده شده و رشد باکتری‌هایی که در ایجاد زخم نقش دارند را مهار کند. با وجود این یافته‌ها، تحقیقات بیشتری برای تأیید نقش بابونه در هضم مورد نیاز است. همچنین شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه نوشیدن دمنوش بابونه برای معده تسکین دهنده است و به طور سنتی، از آن برای درمان چندین بیماری گوارشی از جمله حالت تهوع و گاز معده استفاده می‌شود.

3.    ممکن است از شما در برابر انواع خاصی از سرطان محافظت کند

آنتی اکسیدان‌های موجود در دمنوش بابونه با پیشگیری از انواع خاصی از سرطان در ارتباط هستند. بابونه حاوی آنتی اکسیدان apigenin است. در مطالعات آزمایشگاهی نشان داده شده است که اپیژنین با سلول‌های سرطانی، به ویژه سلول‌های سرطان پستان، دستگاه گوارش، پوست، پروستات و رحم مبارزه می‌کند. 
علاوه بر این، یک مطالعه از 537 نفر نشان داد در افرادی که 2 الی 6 بار در هفته دمنوش بابونه می‌نوشند به طور قابل توجهی کمتر از افرادی که دمنوش بابونه نمی‌نوشند، احتمال ابتلا به سرطان تیروئید کمتر است. 

4.    می‌تواند موجب کنترل قندخون شما شود

نوشیدن دمنوش بابونه ممکن است به کاهش و کنترل قندخون شما کمک کند. خواص ضدالتهابی آن می‌تواند از آسیب به سلول‌های لوزالمعده شما جلوگیری کند. این حالت وقتی پیش می‌آید که قندخون شما به صورت مزمن زیاد می‌شود. سلامت لوزالمعده شما بسیار مهم است، زیرا انسولین تولید می‌کند، انسولین هورمونی است که مسئول از بین بردن قند خون شما است.
در یک مطالعه از 64 فرد مبتلا به دیابت، افرادی که دمنوش بابونه را به مدت هشت هفته با وعده‌های غذایی خود مصرف می‌کردند، میزان قندخون آنها به طور قابل توجهی پایین‌تر از افرادی بود که آب مصرف می‌کردند.

5.    ممکن است سلامت قلب را بهبود بخشد

چای بابونه به مقدار فراوان فلاون، یک کلاس از آنتی اکسیدان‌ها را دارا است. فلاون‌ها به دلیل دارا بودن پتانسیل کاهش فشارخون و کلسترول که نشانگرهای مهم خطر بیماری قلبی شما هستند، مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. در یک مطالعه از 64 بیمار دیابتی، مشخص شد افرادی که چای بابونه را با وعده‌های غذایی خود مصرف کردند، در کاهش میزان کلسترول بد در مقایسه با کسانی که آب می‌نوشیدند، پیشرفت‌های قابل توجهی داشتند. 
سایر خواص سلامتی بابونه
همچنین از دیگر خواص بابونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سطح ایمنی بدن را تقویت می‌کند: چای بابونه اغلب به عنوان راهکاری برای جلوگیری و معالجه سرماخوردگی مصرف می‌شود. همچنین برای گلودرد تسکین‌دهنده است. همچنین می‌توانید به دلیل سهولت در درمان احتقان بینی، آبریزش بینی و گلودرد، بخار دمنوش بابونه را استنشاق کنید.
درمان واکنش‌های آلرژیک :مصرف بابونه موجب تعدیل واکنش‌های دستگاه ایمنی نسبت به آلرژی‌ها می‌شود. به عبارت دیگر می‌توان گفت این گیاه مانند یک آنتی‌هیستامین عمل می‌کند و واکنش‌های آلرژیک بدن را کاهش می‌دهد.
سلامت دهان : از دیگر خواص بابونه می‌توان به مبارزه با عفونت‌های دهان، جلوگیری از پوسیدگی دندان، محافظت از دندان‌ها، تسکین دندان‌درد و... اشاره کرد.
درمان بواسیر : بابونه با خاصیت تسکین‌دهندگی خود در درمان و بهبود بواسیر یا هموروئید نقش موثر و مفیدی دارد.
اثرات ضدپیری :چای بابونه با خواص آنتی‌اکسیدان خود از پوست در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند. این گیاه از طریق ترمیم سلول‌ها و بافت‌ها منافذ پوست را تنگ‌تر می‌کند و درنهایت سرعت پیرشدن پوست را کاهش می‌دهد.
اضطراب و افسردگی را تسکین می‌دهد: شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد بابونه در کاهش اضطراب و افسردگی موثر است، اما این بیشتر مبتنی بر استفاده از آن به عنوان آروماتراپی یا مصرف آن به عنوان مکمل است نه دارو. 
دنیای شلوغ و پر هرج و مرج امروز، احساس اضطراب و استرس بیشتری به ما می‌دهد. دمنوش بابونه یک آرامش‌بخش ملایم است و به عنوان یک آرام‌بخش طبیعی موثر عمل می‌کند و از این طریق استرس را کاهش می‌دهد.
سلامت پوست را بهبود می‌بخشد: استفاده از بابونه بر روی پوست از طریق محصولات آرایشی، مانند لوسیون، کرم چشم و صابون، می‌تواند برای کاهش التهاب پوست و به عنوان مرطوب کننده و مفید باشد. 
درمان و کاهش زخم‌های پوستی: آیا می‌دانید دمنوش بابونه توسط رومیان، یونانیان و مصریان برای درمان زخم‌ها و ترویج بهبودی استفاده می‌شده است؟ دلیل آن این است که گیاه بابونه از Matricaria chamomilla L مشتق شده است  که دارای خواص ضدالتهابی و ضدمیکروبی است. همچنین بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس و اگزما را بهبود می‌بخشد.
پوست شما را روشن‌تر می‌کند: این معجون جادویی می‌تواند به عنوان یک سفید کننده طبیعی پوست مورد استفاده قرار گیرد. چای بابونه مملو از آنتی‌اکسیدان‌ها است که به تقویت سلامت پوست شما کمک می‌کند. چهره شما را سبک کرده و همچنین درخششی را که همیشه می‌خواستید به شما می‌دهد.
آکنه را کاهش می‌دهد: نه تنها دمنوش بابونه می‌تواند به پایان جنگ شما با بروز آکنه‌های مکرر کمک کند، بلکه به دلیل خاصیت ضدالتهابی و ضدعفونی کننده دمنوش بابونه به محو شدن و درمان لکه‌ها و از بین بردن جای زخم آکنه کمک می‌کند.
شوره سر را از بین می‌برد: از شوره سر رنج می‌برید؟ یک فنجان دمنوش بابونه بنوشید. چای بابونه به از بین بردن و جلوگیری از شوره سر، تسکین سوزش پوست سر کمک کرده و باعث تقویت سلامت مو می‌شود. بعد از شستن مو نیز می‌توانید از آن به عنوان شستشوی نهایی استفاده کنید.
از ریزش استخوان جلوگیری می‌کند: در برخی موارد می‌تواند در جلوگیری از ریزش استخوان که منجر به شرایطی مانند پوکی استخوان می‌شود، تاثیر داشته باشد.
اسپاسم عضلانی و درد پریود را کاهش می‌دهد: طبق مطالعه ای که در مجله کشاورزی و شیمی منتشر شده است، چای بابونه خاصیت ضددرد و ضداسپاسم دارد. رحم را آرام می‌کند و تولید پروستاگلاندین‌ها را کاهش می‌دهد.
درد معده را تسکین می‌دهد: به گفته مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی، دمنوش بابونه به عنوان یک آرامش‌بخش و بهبوددهنده هضم غذا است و از آن برای درمان انواع اختلالات دستگاه گوارشی از جمله نفخ، سوء‌هاضمه، اسهال، بی‌اشتهایی، بیماری حرکتی، تهوع و استفراغ استفاده می‌شود.

مضرات مصرف بابونه چیست؟

عوارض جانبی و مضرات بابونه خفیف است و اکثر کارشناسان بر این عقیده هستند که بابونه بی‌خطر است. در برخی موارد بابونه می‌تواند باعث خواب‌آلودگی شود. همچنین ممکن است در افرادی که به گیاهان مرتبط با تیره گل آفتابگردان آلرژی دارند، باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک شود، اگرچه چنین واکنش‌هایی بسیار نادر است. اگر به این گیاهان حساسیت دارید از آن خودداری کنید: بابونه، گیاه کهنه ‌واش، مینای چمنی، گل جعفری یا گل داوودی. اما هنوز هم اثرات مصرف طولانی مدت بابونه مشخص نیست.
در صورت وجود هرگونه مشکل سلامتی، قبل از استفاده از بابونه با پزشک خود مشورت کنید. بابونه حاوی مقدار کمی کومارین است که ممکن است دارای اثرات بسیار خفیف رقیق‌کننده خون باشد، اما فقط در صورت مصرف مقادیر زیاد برای یک مدت طولانی این اثرات بروز پیدا می‌کند. به دلیل نگرانی در مورد فعل و انفعالات احتمالی آن با داروهای بیهوشی، استفاده از بابونه را دو هفته قبل از عمل متوقف کنید.
شایان ذکر است که گونه بابونه آلمانی ممکن است در بدن مانند استروژن عمل کند. به همین دلیل اگر وضعیتی دارید که در اثر افزایش استروژن وخیم‌تر می‌شود، پیش از مصرف این گونه بابونه حتماً با پزشک مشورت کنید تا با مشکلی مواجه نشوید.
اگر مرتباً از داروی خاصی استفاده می‌کنید، قبل از مصرف بابونه با پزشک خود مشورت کنید. آنها می‌توانند با داروهای آرام‌بخش، رقیق کننده خون، داروهای ضد پلاکت، آسپیرین، مسکن‌های ضددرد NSAID مانند ایبوپروفن و ناپروکسن و سایر داروها در تعامل باشند.
با توجه به فقدان شواهد کافی در مورد ایمنی طولانی مدت آن، بابونه برای خانم‌هایی که باردار یا شیرده هستند توصیه نمی‌شود. قبل از دادن بابونه به نوزادان و کودکان با یک متخصص اطفال مشورت کنید. 
درنهایت به این نکته دقت داشته باشید که گیاه بابونه طبع گرم و بسیار خشک دارد، به همین دلیل توصیه می‌شود که افراد دارای طبع گرم این گیاه را همراه با خوراکی‌های دارای طبع سرد یا خنثی مصرف نمایند. چراکه گرمی بیش از حد بدون شک واکنش‌های آلرژیک بسیار و مختلفی در بدن ایجاد می‌کند و می‌تواند آسیب‌رسان باشد.

ترجمه و جمع آوری: واحد تحقیق و توسعه شرکت زعفران بهرامن