ارگانیک بودن محصولات کشاورزی

نحوه رشد یا پرورش غذای شما می‌تواند تأثیر عمده‌ای بر سلامت روانی و عاطفی شما و همچنین محیط اطرافتان داشته باشد. در ابتدا باید بگوییم ارگانیک به چه معنی است؟ کلمه "ارگانیک" به نحوه رشد و فرآوری محصولات کشاورزی از جمله میوه، سبزیجات، غلات، لبنیات و گوشت اشاره دارد. شیوه‌های کشاورزی ارگانیک باعث ترغیب حفظ خاک و آب و همچنین کاهش آلودگی می‌شود. این امر به عنوان نام جنبشی با سیستم اعتقادی خاص به وجود آمد و پس از مدتی آن را به یک برچسب تنظیم رسمی تبدیل کرد که توسط وزارت کشاورزی اداره می‌شود. در همین حال، اکثر ما فقط می‌خواهیم بدانیم که آیا ارگانیک بودن به معنای بهتر، سالم‌تر و پایدارتر است و به طور خلاصه ارزش پول ما را دارد.
کشاورزانی وجود دارند که کاملا از قوانین ارگانیکی محصولات پیروی می‌کنند و کشاورزان معمولی وجود دارند که از قوانین ارگانیک پیروی نمی‌کنند. ما هر دوی آنها را برابر می‌دانیم زیرا قوانین ارگانیک بیشتر از نتایج، مربوط به فرآیند تولید محصولات ارگانیک هستند. به جای حاکم کردن نتایج - یعنی تعریف ارگانیک با محتوای غذایی یا اندازه‌گیری کیفیت محیط در مزارع - این قوانین بیشتر حاوی ابزارهایی است که در تولید مواد غذایی کاربرد دارد. 
کشاورزانی که محصول ارگانیک و گوشت آنها را پرورش می‌دهند، از روش‌های متداول برای کوددهی، کنترل علف‌های هرز یا جلوگیری از ابتلا به بیماری در دام استفاده نمی‌کنند. به عنوان مثال، کشاورزان معمولی برای تقویت رشد گیاهان کودهای شیمیایی استفاده می‌کنند. کشاورزان ارگانیک کودهای طبیعی را برای تغذیه خاک و گیاهان، مانند کمپوست استفاده می‌کنند.

اصول اولیه

اصولا اگر انسان ماده‌ای تولید کند، شما نمی‌توانید از آن در کشاورزی ارگانیک استفاده کنید. اما استثنائاتی نیز وجود دارد: لیستی از مصنوعات مصوب وجود دارد که کشاورزان ارگانیک تحت شرایط خاص می‌توانند از آنها استفاده کنند. اما در کل باید بگوییم این ایده که "طبیعی" امن‌تر از مصنوعی است، اشتباه است. زیرا  قطعاً گفتن این مسئله که محصولی طبیعی است یا مصنوعی غیرممکن است. این یک تصور و الگوی ذهنی است. "طبیعی" به معنای چیزهای مختلف برای افراد مختلف است. این خط مبهم بین طبیعی و غیرطبیعی در طول سال‌ها باعث ایجاد انواع اختلافات در بین کشاورزان شده است.
به عنوان مثال: بسیاری از تولیدکنندگان انگور با ناامیدی عنوان کردند که کریولیت (که به عنوان حشره‌کش استفاده می‌شود) به عنوان یک ماده مجاز حذف می‌شود زیرا دیگر در حال استخراج نیست و اشکال مصنوعی آن نیز در محصولات ارگانیک کاملاً ممنوع بود. پلاستیک سیاه برای خورشیدی شدن (گرم شدن) یا برای مالچ کردن مجاز است تا زمانی‌که پس از استفاده از این میدان خارج شود، اما خورشیدی شدن، تمام فعالیت‌های بیولوژیکی موجود در خاک را به کلی از بین می‌برد. 
در حال حاضر جامعه ارگانیک با این تضادها مبارزه می‌کند و حرکتی برای ممنوعیت گرفتن گیاهان دارای رشد هیدروپونیکی از صدور مجوز ارگانیک وجود دارد.

بدون GMOs

GMO مخفف ارگانیسم اصلاح شده ژنتیکی است. ژن‌ها از DNA ساخته شده‌اند که مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها برای رشد و نمو سلول‌ها است. وقتی صحبت از GMO می‌شود، بسیاری از مردم فقط به محصولات کشاورزی فکر می‌کنند. با این حال، یک ارگانیسم تنها مربوط به گیاه نیست. این به همه موجودات زنده از جمله باکتری‌ها و قارچ‌ها نیز اشاره دارد. GMO موجودات زنده‌ای هستند که کد ژنتیکی خود را به نوعی تغییر داده‌اند. فناوری GM می‌تواند در میکروارگانیسم‌ها مورد استفاده قرار گیرد.
به عنوان مثال، باکتری‌ها به طور ژنتیکی اصلاح شده‌اند تا داروهایی تولید کنند که می‌توانند بیماری‌ها یا واکسن‌هایی را که از آنها جلوگیری می‌کند، درمان کنند. داروی رایجی که معمولاً از یک منبع ژنتیکی استفاده می‌کند، انسولین است که برای معالجه بیماری دیابتی استفاده می‌شود. این ساده به نظر می‌رسد اما جای تعجب دارد و گیج کننده است، زیرا تعریف GMO از آنچه فکر می‌کنید جنجالی‌تر است. معیار ارگانیک بودن "بدون GMO" به معنای این است که ژن نباید از گونه‌های دیگری مانند گیاهان یا حیواناتی که توسط انسان‌ها در آنجا قرار گرفته، در مواد غذایی ارگانیک استفاده شود. همچنین GMO به معنای عدم استفاده از گوشت و لبنیات حیواناتی است که از طریق علوفه GM تغذیه می‌شوند.

بدون فاضلاب

فقط کشاورزان غیرارگانیک می‌توانند از فاضلاب شهری استریل شده برای کود استفاده کنند. اصطلاح فنی در اینجا بیوسولیدها است: گودال خشک شده کمپوست انسانی که از تصفیه فاضلاب شهری خارج شده است. مطمئناً بستن چرخه و استفاده مجدد از مواد مغذی به جای ریختن آنها به اقیانوس پایدارتر خواهد بود.

بدون تابش

بعضی اوقات افراد به عنوان یک اقدام ایمنی، مواد غذایی در معرض پرتوهای یونیزان قرار می‌دهند. غذاهای زیادی تحت تابش قرار نمی‌گیرند اما بعضی از آنها را برای از بین بردن میکروب‌های بیماری‌زا یونیزان می‌کنند. با این وجود هیچ یک از محصولات دارای لیبل یا برچسب ارگانیک نمی‌تواند این کار را انجام دهد.
 

روند تولید محصولات ارگانیک

کود

مزارع متعارف معمولاً کودهایی دریافت می‌کنند که از هوا و گاز طبیعی تولید می‌شود. مزارع ارگانیک بیشتر آن را از کود کمپوست تهیه می‌کنند. علاوه بر این، کشاورزان ارگانیک ممکن است از نیتروژن استفاده کنند که دارای همان ویژگی‌های نیتروژن مصنوعی است، اما همچنین حاوی نمک (یک مشکل بالقوه برای سلامتی خاک) است. به طور خلاصه، هر دو رویکرد کوددهی در جای خود مناسب هستن و بر اساس دلایل پیچیده‌ای که مربوط به تغییر کاربری اراضی و چرخه نیتروژن خاک است کاربرد دارند. 

چرخش

برای واجد شرایط بودن به عنوان ارگانیک، کشاورزان باید آنچه را که کشت و زرع می‌کنند هر زمین بچرخانند. این باعث چرخش زندگی حشرات، آفات و تشویق تنوع زیستی می‌شود. بیشتر کشاورزان معمولی نیز چرخش محصول را انجام می‌دهند اما کشاورزان ارگانیک اغلب چرخش‌های طولانی‌تری انجام می‌دهند.

علف‌های هرز و کنترل آفات

برخی از مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از سموم دفع آفات حتی در دوزهای پایین می‌تواند خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها مانند سرطان خون، لنفوم، تومورهای مغزی، سرطان پستان و سرطان پروستات را افزایش دهد. همچنین قرار گرفتن زنان باردار و کودکان کم سن و سال، می‌تواند باعث تاخیر در رشد، اختلالات رفتاری، اوتیسم، آسیب سیستم ایمنی بدن و اختلال عملکرد حرکتی شود. به علاوه، آفت‌کش‌ها می‌توانند از مادر به کودک در رحم و همچنین از طریق شیر مادر منتقل شوند.
این یکی از مهم‌ترین فاکتورها در محصولات کشاورزی ارگانیک محسوب می‌شود. هنگامی‌که کشاورزان متعارف با مشکل علف‌های هرز یا حشرات مواجه می‌شوند، اغلب آنها را با سموم دفع آفات شیمیایی کنترل می‌کنند. کشاورزان ارگانیک به شخم زدن علف‌های هرز و با فراهم آوردن زیستگاه برای حشرات آنها را کنترل می‌کنند. مزارع ارگانیک همچنین مجموعه‌ای از سموم دفع آفات را دارند که می‌توانند از آنها استفاده کنند. سموم دفع آفات آلی نسبت به سموم دفع آفات مصنوعی کمتر سمی‌ هستند اما در مقادیر بیشتری در هر هکتار استفاده می‌شوند. گفته می‌شود، در هنگام خوردن مواد ارگانیک، میزان مواجهه شما با سموم دفع آفات کمتر خواهد بود.
کنترل علف‌های هرز بدون علف‌کش باعث ایجاد عوارضی برای کارگران نیز می‌شود. کارگران مزارع ارگانیک با سموم دفع آفات تماس ندارند اما آنها با گوگرد تماس دارند كه گفته می‌شود بیش از سایر منابع كشاورزی باعث ایجاد صدمات برای كارگران می‌شود. موضوعات قدیمی ‌مربوط به حقوق کار برای کارگران مزارع ارگانیک کوچک و بزرگ، کاملاً پیچیده و یا حتی بدتر است.
حال که با محصولات کشاورزی ارگانیک آشنا شدید احتمالاً با خود می‌گویید که از چه طریقی می‌توان این محصولات را از دیگر محصولات مشابه تشخیص داد. در ادامه به معرفی و بررسی مهم‌ترین روش‌های تشخیص محصولات ارگانیک می‌پردازیم.

زشت‌ها را دوست بدار

جالب است بدانید که محصولات ارگانیک که در تهیه و تولید آن‌ها از مواد شیمیایی استفاده نمی‌شود ظاهر زیبا، براق و شفاف ندارند. ظاهر این محصولات دارای برجستگی‌ها و ناهمواری‌های بسیار زیادی خواهد بود.

عمر کوتاه

محصولات کشاورزی طبیعی یا ارگانیک برخلاف اغلب محصولات کشاورزی موجود در بازار عمر بسیار کوتاهی دارند و به سرعت خراب می‌شوند.

بوی محصول

محصولات کشاورزی طبیعی و غیرشیمیایی بو و رایحه بسیار قوی دارند. اما در سمت دیگر محصولات شیمیایی به سختی چنین بویی می‌دهند.

طعم و مزه بهتر محصولات ارگانیک

محصولات ارگانیک یا طبیعی به دلیل غلظت غنی موادمغذی بسیار خوش‌ مزه تر و خوش‌طعم‌ تر از دیگر محصولات مشابه در بازار هستند. خوب است بدانید که در ادویه‌ها و آجیل‌های معمولی با هدف افزایش ماندگاری روغن بطور کامل گرفته می‌شود، به همین خاطر طعم و مزه این مواد به شدت کاهش می‌یابد.
نکته دیگر در رابطه با محصولات ارگانیک یا طبیعی این است که این محصولات به دلیل تنوع بالای موادمغذی سطح سیرکنندگی بسیار بالای دارند. یعنی شما بلافاصله پس از مصرف این موادغذایی احساس سیری می‌کنید.

حشره به معنای زندگی است

از دیگر ویژگی‌های محصولات ارگانیک وجود کرم یا بطورکلی حشره در آن‌ها است.

چگونه مواد غذایی ارگانیک فرآوری می‌شود؟

غذاهای ارگانیک با حداقل مواد معدنی یا مواد نگهدارنده مصنوعی، برای حفظ تمامیت محصول که با استفاده از روش‌های مزرعه ای کشت می‌شود، فرآوری می‌شوند. به عنوان مثال، استفاده از GMOs در طول تولید و فرآوری محصولات ارگانیک معتبر ممنوع است. یک فرآیند صدور مجوز دقیق، از جمله آزمایش‌های دوره‌ای، مورد نیاز است. همچنین تابش در فرآوری ارگانیک ممنوع است.
مواد غذایی ارگانیک باید در عملیاتی که به استانداردهای ارگانیک رسیده است، فرآوری شوند و اقدامات ویژه‌ای برای اطمینان از عدم ترکیب مواد آلی یا مواد غیرارگانیک انجام شود. استانداردهای ملی ارگانیک روش‌ها، شیوه‌ها و مواد مورد استفاده در تولید و فرآوری محصولات کشاورزی و دامی را مشخص می‌کند. این استانداردها شامل یک لیست از مواد مصنوعی و غیرمصنوعی مصوب است که نه تنها تولید ارگانیک بلکه فرآوری آن را نیز شامل می‌شود.
کشاورزی ارگانیک که طبق استانداردهای سختگیرانه دولت اداره می‌شود، مستلزم آن است، محصولاتی که دارای برچسب ارگانیک هستند بدون استفاده از سموم دفع آفات سمی‌ و کودهای نیتروژن مصنوعی، آنتی بیوتیک‌ها، هورمون‌های مصنوعی، مهندسی ژنتیک یا سایر روش‌های مستثنی، فاضلاب یا تابش تولید شوند.
کشاورزان محصولات ارگانیک معتقد هستند که آنچه شما وارد خاک می‌کنید، تأثیر عمیقی بر آنچه از آن خارج می‌کنید دارد. به همین دلیل است که آنها به جای استفاده از سموم دفع آفات سمی و مداوم، علف‌کش‌ها و کودهای نیتروژن مصنوعی، به ابزارهایی مانند پاکسازی علف‌های هرز به صورت دستی، کنترل مکانیکی، مالچ پاشی، چرخش محصول و کاشت متراکم تکیه می‌کنند تا خاک‌هایی را که در آن محصولاتشان را پرورش می‌دهند غنی سازند. آنها معتقد هستند که با این کار مواد مغذی مورد نیاز برای رشد گیاهان را فراهم می‌کنند. به علاوه، جذب مواد مغذی اصلی و ریز مانند ویتامین C را امکان‌پذیر می‌کند، در نتیجه مواد مغذی بیشتر و غالباً با مزه‌ای بهتر بدست می‌آید.
همه این کارها با کمک به ساخت خاک‌های سالم که گیاهان تغذیه می‌کنند و با کمک به کاهش شیوع بیماری‌های گیاهی، شروع می‌شود. برای بدست آوردن گواهینامه ارگانیک، زمین باید حداقل برای مدت سه سال بدون مواد ممنوع اداره شود.

زعفران ارگانیک

زعفران یک ادویه بسیار گران قیمت است که از گیاه خانواده (Crocus sativus) حاصل می‌شود. زعفران از دیرباز در پخت و پز مورد استفاده قرار می‌گرفت و زمانی درمان لیست طولانی از بیماری‌ها بود. این گیاه حداقل در 3500 سال پیش در پزشکی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این ادویه با عنوان "طلای قرمز" نیز شناخته می‌شود و کاربردهای فراوانی دارد. اما این ادویه به دلیل گران قیمت بودن می‌تواند به راحتی ابزاری برای سودجویان باشد. در این صورت شما باید در رابطه با تشخیص کیفیت و مرغوبیت این محصول اطلاعات کافی را داشته باشید. مهم‌ترین عاملی که موجب افزایش قیمت این محصول می‌شود، روش برداشت زعفران است که به آن ارزش می‌دهد. این یک محصول منحصر به فرد است، زیرا هر تار از آن را باید با دست، یکی یکی برداشت کرد.
 
با این حال، تعدادی از استانداردهای ISO می‌توانند به مبارزه با این کلاهبرداری کمک کرده و به شناخت تولیدکنندگان زعفران باکیفیت کمک کنند. زعفران در هنگام مطابقت با الزامات استاندارد ISO 3632 و هنگامی‌که هیچ ماده خارجی به محصول طبیعی اضافه نشده باشد، ارگانیک محسوب می‌شود. این استانداردها برای تجزیه و تحلیل قدرت عطر، طعم و رنگ ادویه مفید هستند زیرا بدون این مشخصات، زعفران جعلی هیچ ارزش برای شما ندارد.
زعفران یک محصول اقتصادی از کشاورزی خراسان جنوبی در ایران است. از نظر بهره‎وری اقتصادی، این محصول یکی از کارآمدترین محصولات در جهت صرفه‌جویی در مصرف آب در جهان است. اساساً در حال حاضر، تکامل شیوه‌های کشاورزی زعفران مبتنی بر سیستم تولید "ارگانیک" است. تولیدکنندگان زعفران در بیشتر مناطق ایران تا کنون از هیچ گونه محصول آكروشیمیایی برای تولید آن استفاده نمی‌كنند و بیشتر ورودی‌های مورد استفاده داخلی بوده است.
 
روش‌های زراعی مانند استفاده از کودهای آلی، روش‌های غیرشیمیایی برای کنترل آفات و کنترل علف‌های هرز، در تولید و فرآوری زعفران، مطابق با اصول کشاورزی ارگانیک است.
به عبارت دیگر، زعفران ایرانی بیشتر مبتنی بر یک محصول ارگانیک است. اما این سیستم تولیدی در واقع "organic by neglect" است و توسط سیستم فعلی صدور گواهینامه بین‌المللی به رسمیت شناخته نمی‌شود، بنابراین یک سیستم کنترل داخلی (ICS) که برای اولین بار در سال 1996 توسط IFOAM پیشنهاد شد، برای زعفران ارگانیک در ایران مناسب است. این نوع کنترل مبتنی بر صدور گواهینامه گروهی مقرون به‌صرفه است و برای تولیدکنندگان کوچک پیشنهاد شده است. در این روش، تولیدکننده‌های کوچک به یک گروه واحد با ساختار پشتیبانی داخلی و یک سیستم بازرسی de facto سازماندهی می‌شوند.
علاوه بر این، می‌توانید به کمک آزمایشگاه‌ها تشخیص دهید که آیا زعفران خالص است یا خیر، یعنی اگر مواد خارجی در محصول کشف شده باشد در آزمایشگاه خود را نشان خواهد داد. علاوه بر این، چگونگی بسته‌بندی زعفران برای محافظت از آن در برابر اثرات محیطی و چک کردن برچسب‌های موجود در محصولات ارگانیکی توصیه می‌شود.

دلایل خرید مواد غذایی ارگانیک چیست؟

تصمیم به انتخاب غذاهای ارگانیک تحت تأثیر نگرانی‌های سلامتی و محیط زیستی است. افراد مختلف مواد غذایی ارگانیک را خریداری می‌کنند زیرا احساس می‌کنند این یک انتخاب سالم‌تر است. آنها می‌دانند که به حیوانات ارگانیک هورمون یا آنتی بیوتیکی داده نشده است. حیوانات از طریق ارگانیک از گیاهان و چمن‌زارها تغذیه می‌شوند. برخی بر این باورند که با حیوانات ارگانیک انسانی‌تر رفتار می‌شود. گیاهان آلی با آفت‌کش‌ها یا قارچ‌کش‌ها اسپری نشده‌اند. آنها همچنین می‌توانند مطمئن باشند که زمین هیچ اثری از مواد شیمیایی ساخته شده توسط انسان در محصولات ارگانیک وجود ندارد.
مردم نگران مواد افزودنی غذایی و سایر مواد تشکیل‌دهنده مواد غذایی معمولی هستند. برخی اصرار دارند غذاهای ارگانیک متفاوت از غذاهای معمولی و متداول هستند. برخی دیگر نیز اظهار داشتند که هیچ تفاوتی نمی‌توانند بین این محصولات پیدا کنند.

ترجمه و جمع آوری: واحد تحقیق و توسعه شرکت زعفران بهرامن