زعفران؛ معجزه ی رفع افسردگی

تعداد بازدید : 58107 مرتبه

افسردگی یکی از مهمترین اختلالات روانپزشکی است که عوارضی همچون اضطراب، تشویش و بی خوابی را به دنبال دارد. گیاهان دارویی مختلفی در طب سنتی جهت درمان افسردگی توصیه شده اند مانند: زعفران، سنبل الطیب، علف چای و... که از بین این گیاهان زعفران دارای اهمیت بیشتری است.

https://bahraman.com/shop/

فهرست مطالب: (با کلیک بر روی هر عنوان به توضیحات بیشتر هدایت می شوید)

زعفران به عنوان یکی از محصولات مهم استان خراسان شناخته شده است که از سه ترکیب مهم از جمله کروسین، پیکروکروسین و سافرانال تشکیل شده و به ترتیب عامل رنگ، طعم و بوی زعفران می باشند.

زعفران به طور کلی اثراتی همچون مسکن، آرام بخش، رفع بی‌خوابی، ضد تب، ضد التهاب، ضد اسپاسم، ضد سرفه و خلط ‌آور، ضد تب، سرماخوردگی، برونشیت، ضد آسم، قاعدگی‌آور، تقویت حافظه و یادگیری، ضد تهوع، محرک گردش خون، ضد سرطان و بسیاری خواص دیگر را داراست. در کتاب الحاوی رازی به خواص زعفران اشاره شده است. یکی از مهم ترین کاربردهای زعفران که در ادامه به آن اشاره می شود خاصیت ضد افسردگی و اضطراب و رفع بی خوابی است.

چای زعفرانی

پزشکان همواره در تلاش هستند تا جایگزینی مناسب و موثر برای داروهای ضدافسردگی بیابند که با مصرف آن عوارض ناشی از داروهای ضدافسردگی برطرف شود. طبق تحقیقاتی که دانشمندان انجام دادند اثر زعفران، بسیار مشابه تاثیر داروهای ضدافسردگی است و حتی عوارض جانبی زعفران کمتر می باشد. زعفران در درمان اختلالات روانپزشکی به ویژه افسردگی، کارآمد بوده و اختلالات خواب را درمان می کند چرا که از علائم بیماری افسردگی اضطراب، غم، اندوه و اختلال در خواب است. برخی افراد نسبت به اثرات جانبی داروهای ضدافسردگی حساس هستند؛ از جمله اثرات جانبی می توان به اضطراب، بی اشتهایی و اختلالات در عملکرد جنسی اشاره نمود، یکی از کاربردهای زعفران رفع این گونه اختلالات است.

همان گونه که ذکر شد یکی از اثرات بیماری افسردگی بهم خوردن ریتم خواب بیماران است. تغییر در کیفیت، کمیت و الگوی خواب به عنوان اختلال در خواب شناخته شده و بر سلامت فرد اثر می گذارد.

در طب سنتی از گلبرگ ها و کلاله های گیاه زعفران جهت رفع افسردگی استفاده می شده است. کلاله های زعفران جهت رفع بی خوابی و اضطراب به کار می رود. ترکیبات موجود در زعفران (کروسین و سافرانال) برای بیماران مبتلا به افسردگی مفید است؛ کروسین باعث کاهش اضطراب و سافرانال باعث تنظیم الگوی خواب می شود.

افسردگی به‌طور معمول، با ترکیبی از روان‌درمانی و داروهای مختلف معالجه می‌شود. ”فلوکستین“ و ”پاروکستین“ و ... از جمله داروهای ضد افسردگی‌ هستند که سطح ”سروتونین“ را در مغز افزایش می‌دهند و باعث بهبود خلق و خوی افراد می‌شوند. زعفران نیز می تواند همچون داروها اثر ضدافسردگی را با افزایش سطح مواد شیمیائی خاصی در مغز شامل سروتونین (نوعی انتقال دهنده عصبی، مسئول تنظیم حالات روحی، اشتها و خواب و به باور عموم ، مسئول ایجاد حال خوب)، نوراپی نفرین و دوپامین اعمال کند. نوراپی نفرین هورمون استرس و سروتونین هورمون سرخوشی و لذت است، دوپامین نیز در مغز مسئول انتقال پیام نشاط و سرخوشی است. کاهش یا افزایش این هورمون ها نقش کلیدی در بروز افسردگی دارند.

درمان افسردگی با زعفران

جهت اثبات کارکرد زعفران به عنوان داروی ضدافسردگی، چندین آزمایش بالینی صورت گرفت:

بر روی دو گروه که دچار بیماری افسردگی بودند آزمایشاتی انجام شد، به گروه اول دارونما و به گروه دوم کپسول زعفران به صورت دو بار در روز تجویز شد. پس از گذشت 6 هفته نتایج به دست آمده نشان داد وضعیت گروهی که زعفران مصرف کرده بودند بهتر از گروه مصرف کننده دارونما بود.

در پژوهشی دیگر دو گروه مورد آزمایش قرار گرفتند. برای گروه اول 100 میلی گرم داروی ضدافسردگی تافرانیل و گروه دوم 100 میلی گرم کپسول زعفران به مدت سه بار در روز تجویز شد. پس از گذشت 6 هفته اثرات زعفران و تافرانیل با هم تفاوتی نداشت ولی افرادی که تافرانیل مصرف کرده بودند دچار علائمی همچون خشکی دهان شدند در حالی که زعفران برای مصرف کنندگان گروه دوم هیچگونه عوارض جانبی نداشت.

در مطالعه ای دیگر ، اثر ”زعفران“ با ”فلوکستین“ روی افسردگی خفیف تا متوسط بررسی شد. دانشمندان برای مقایسه گیاه زعفران با داروی ضدافسردگی پروزاک (فلوکستین) آنها را بر روی 40 فرد مبتلا به سرطان که دچار افسردگی نیز شده بودند آزمایش نموده و پس از 6 هفته دریافتند که گیاه زعفران تاثیری مشابه داروی ضد افسردگی فلوکستین را داشت. در پایان مطالعه، هر دو درمان ”زعفران“ و ”فلوکستین“، بهبود معنی‌داری در نشانه‌های افسردگی نشان دادند. ترکیبات موجود در زعفران (کروسین و سافرانال) تأثیری مشابه داروی فلوکستین دارد.

پژوهشی نشان داده است که زعفران در افراد سالم نیز باعث تقویت روحیه می شود و در بیماران مبتلا به افسردگی با تعدیل هورمون های بدن که در بروز این بیماری نقش دارند می تواند علائم ناشی از این بیماری را بهبود بخشد. در حالی‌که یافته‌های به دست آمده تاکنون امیدبخش است اما مطالعات بیشتری جهت ارزیابی تأثیر ”زعفران“ و ایمن بودن آن از نظر کمتر بودن اثرات جانبی به ‌عنوان جانشین داروهای ضدافسردگی مورد نیاز است.

باید و نبایدهای زعفران و افسردگی

گیاه زعفران (Crocus sativa)، طی قرن های مختلف در جهان شرقی و در امور پزشکی بسیار پر مصرف بوده است. همچنان نیز محققان در حال بررسی استفاده از زعفران و تاثیر آن در افسردگی های خفیف تا شدید هستند. تجزیه و تحلیل مطالعه ای در سال 2015 به یافته های امیدوار کننده ای رسیده است که نشان می دهد مصرف زعفران به مقدار 15 میلی گرم و به تعداد دو بار در روز اثربخشی مشابهی با داروهای ضد افسردگی معمولی در درمان افسردگی خفیف و متوسط دارد.

فیتوتراپی یا گیاه درمانی درواقع از روش های علمی است که ازآن برای درمان های مختلفی توسط متخصصان این رشته استفاده می شود.

مطالعات اخیر نشان می دهد که درمان با زعفران می تواند اثر بخشی بسیار مطلوبی در مدت زمان کوتاهی هم داشته باشد. امروزه برای محققان این موضوع اهمیت دارد که آیا یکی از گران ترین ادویه های موجود در جهان می تواند در مبارزه با افسردگی مفید باشد؟ البته طرح این سوال با در نظر گرفتن عوارض جانبی و چگونگی تاثیر آن نیز هست.

تحقیقات فعلی در جهان قطعا بسیار امیدوار کننده است، اما هنوز هم محققان به تحقیقاتی طولانی مدت معتقد هستند چرا که معتقدند وضعیت هایی از قبیل سن، میزان مصرف و سایر مشخصات افراد باید در دسترسشان باشد تا نتیجه ای قطعی را طی بلند مدت اعلام کنند. با این وجود، دانستن بیشتر در مورد زمینه و تاریخچه زعفران، نقش تاریخی آن در طب شرقی، گسترش استفاده از آن به جهان غرب و دیدگاه های اخیر از مطالعات اخیر در مورد زعفران، برای ارائه دهندگان مفید است :

داروهای ضد افسردگی

طبق جدیدترین آماری که در سال 2013 در این رابطه منتشر شده است 12٪ از بزرگسالان ایالات متحده از داروهای ضد افسردگی استفاده می کردند. به طور مشخص، داروهای ضد افسردگی برای درمان اختلالات بسیاری مشکلات از جمله افسردگی، اضطراب، اختلال استرس پس از سانحه، درد مزمن و اختلالات خلقی مورد استفاده قرار می گیرند. برآوردهای تشخیص اختلالات افسردگی بزرگسالان سالانه نزدیک به 16 میلیون بزرگسال و یا 6.7٪ از بزرگسالان آمریکایی را درگیر می کند.

این روزها بار جهانی افسردگی بسیار نگران کننده است، طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی 350 میلیون نفر در سراسر جهان تحت تاثیر این اختلال قرار می گیرند. علیرغم استفاده گسترده از داروهای ضد افسردگی، مرگ و میر های ناشی از افسردگی افزایش پیدا کرده است؛ که در واقع با افزایش خطر ابتلا به خودکشی همراه است و متاسفانه افسردگی پس از سکته قلبی، دومین عامل خطرناک برای افزایش مرگ و میر است.

انواع افسردگی عبارتند از اختلال افسردگی عمده، اختلال افسردگی قبل از قاعدگی، اختلال دوقطبی و اختلال افسردگی نامشخص. هرچند هر کدام دارای نشانه هایی برای تشخیص است اما افرادی که خلق و خوی غم انگیز یا تحریک پذیری قابل ملاحظه ای دارند که عملکرد و روابطشان را مختل می کند و به طور کلی باعث تغییرات روند زندگی شان می شود، بسته به شدت و ضعف آن دچار افسردگی می شوند.

بسیاری از داروهای ضد افسردگی تأییدیه FDA دارند اما تمام آنها عوارض جانبی مثل افزایش وزن، از دست دادن میل جنسی، خستگی و یا بی خوابی را به دنبال دارند. و حدودا بین 4 تا 6 هفته طول می کشد تا این عوارض در شما دیده شود همچنین در صورت عدم اطمینان از پاسخ و احتمال نیاز به تغییر دارو باید یک ماه صبر کنید تا نتیجه آن را ببینید.

سابقه و تاریخچه زعفران

زعفران گیاه ظریف Crocus sativus، ادویه ای است که پیشینه آن حتی در دوران باستان تایید شده است. با توجه به اینکه یونانیان باستان، اسپارتان جوان Krokus عاشق و دلباختهSmilax شد. با توجه به عشق و محبت خود به خدایان، با تبدیل شدن به یک گیاه با نام و نماد عشقش - قرمزی خون قرمز - جاودانه به او تحمیل شد.

اگر چه اسطوره ها تاریخچه ای قدیمی برای تفسیر زندگی زعفران در عصرهای مختلف دارند اما اهمیت و استفاده از زعفران در طول زمان بیشتر مستند شده است همانطور که سومریان نیز از زعفران به عنوان درمان و معجون برای انواع بیماری ها استفاده می کردند. در دوره ایران باستان بود که کشت این گیاه با ارزش آغاز شد، گیاهی که الکساندر بزرگ از آن در حمام های زعفران برای بهبود زخم های خود استفاده می کرد.

همچنین آثاری در جزیره سانتورینی یونان وجود دارد،که تولید و کاربرد زعفران را به عنوان یک ابزار شفا دهنده در اوایل سال 1700 پیش از میلاد نشان می دهد. در واقع یونانیان و رومیان باستان برای استفاده های مختلف از جمله مواد رنگی، مواد غذایی و عطر کلئوپاترا مصر از زعفران استفاده می کردند و معتقد بودند زعفران تاثیراتی عاشقانه و لذت بخش دارد.

در قرن اول، پزشك یونانی Pedanius Dioscorides، Materia Medica، كتابی مرجع در مورد گیاهان دارویی در عملكرد پزشکی را كه استفاده از زعفران را برای بهبود زخم و التهاب ثبت كرد، تهیه كرد. اما در طول سال های پس از آن، استفاده، تقاضا و تولید این ادویه کمرنگ تر شد. طاعون (مرگ سیاه) در صده 13 منجر به افزایش تقاضا و استفاده از زعفران در اروپا برای درمان قربانیان شد. در نهایت، 14 هفته طولانی "جنگ زعفران" پیش امد .

استفاده و ارزش زعفران در چند قرن بعد، اولین بار در اروپای غربی اتفاق افتاد، مهاجران آلمانی که به نام پنسیلوانیا هلندی شناخته می شوند، گیاهان Crocus sativus را به سرزمین جدید خود بردند و این محصول را در شرق پنسیلوانیا کشت کردند ، جایی که امروزه هنوز زعفران کشت می شود. با این حال، بخش عمده ای از زعفران در سراسر جهان همچنان در ایران (که به نام مستعار "طلای سرخ" نامیده می شود) کشت و تامین می شود.

تولید زعفران

در حال حاضر زعفران تا قیمت 11000 دلار در هر کیلوگرم فروخته می شود. این هزینه های بالا عمدتا به دلیل دشواری فرآیند تولید است که برای تولید یک کیلو زعفران نیاز به 450،000 عصاره دست ساز (از حدود 150،000 شکوفه) دارد. این گیاهان ارزشمند حاوی چهار ترکیب زیستی فعال با خواص دارویی و غنی از کاروتنوئیدها ، حاوی لیکوپن و بتا کاروتن هستند.
مواد اصلی فعال زعفران عبارتند از کروسین ها و کروستین ها، مسئول رنگ زرد مخصوص زعفران ؛ picrocrocin، مسئول طعم تند زعفران؛ و سافرانین مسئول عطر عالی آن است.
Crocin، crocetin و safranin همه آنتی اکسیدان های قوی هستند و می توانند با افسردگی از طریق کاهش استرس اکسیداتیو (شناخته شده در افسردگی) مبارزه کنند. مطالعات نشان داده است که وقتی که هر سه موجود هستند، اثر قویتری ایجاد می شود و توانایی دارویی آن در این شرایط افزایش می یابد.
اثر سروتونینرژیک زعفران مانند فلوکستین، یک درمان متعارف برای افسردگی است. مطالعات انجام شده در رابطه با استفاده از زعفران در اختلال قبل از قاعدگی نیز نتایج خوبی بدست آورده است.

عوارض جانبی استفاده از زعفران

زعفران ممکن است در برخی افراد عوارض جانبی از جمله افزایش اضطراب، افزایش اشتها، حالت تهوع و سردرد ایجاد کند، اگر چه در صورت مصرف بیش از حد. به طور کلی عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی معمولی بسیار بیشتر از زعفران است. علاوه بر این ممکن است تغییرات در میزان سروتونین در مغز وجود داشته باشد.
اندازه مصرف ایمن روزانه زعفران تا 1.5 گرم است، در حالی که استفاده بیشتر از 5 گرم در روز ممکن است خطرناک باشد.
در درمان با زعفران دوزهایی حدود 30 تا 50 میلی گرم روزانه توصیه می شود و تاثیرات یا عوارض جانبی زعفران بیش از دوازده هفته طول نمی کشد.

از زعفران بیشتر بدانید

یک نظرسنجی در سال 2010 نشان می دهد که نزدیک به نیمی از مردم ایالات متحده به دلیلی به روانپزشک مراجعه می کنند؛ یکی دیگر از تحقیقات گزارش داد که نیمی از بزرگسالانی که افسردگی خود را گزارش کرده بودند، استفاده از زعفران را در درمان افسردگی مفید دانستند.
همچنین لازم است توجه داشته باشید که مطالعات درمان شناختی رفتاری در افسردگی های خفیف تا متوسط، نتایج مشابهی از زعفران با داروهای ضد افسردگی معمولی را نشان داده اند.

قیمت این طلای سرخ!

اگرچه مقادیر فله ای آن بسیار گران است، اما بسته بندی های کوچک آن برای درمان می تواند مقرون به صرفه باشد، اثر جانبی افزایش محبوبیت زعفران در جوامع ممکن است نوع تقلبی آن را در بازار زیاد کند پس حتما زعفران را از فروشگاه های معتبر خریداری کنید و از محل غیرقابل اعتماد خریداری نکنید. می توانید به مقاله تشخیص زعفران تقلبی مراجعه کنید.

زعفران را به جریان زندگی تان بیاورید

شکی نیست که تحقیقات جاری نشان می دهد که اثر زعفران در درمان بزرگسالان با افسردگی شدید خفیف تا متوسط و شاید در سایر انواع افسردگی نیز مانند افسردگی پس از زایمان نتیجه بخش باشد. پتانسیل استفاده از زعفران به عنوان یک دارو برای درمان افسردگی به جای استفاده از داروهای ضد افسردگی وجود دارد.
زعفران، افراد در معرض افسردگی شدید را در جلوگیری از ناتوانی و بدتر شدن دوره افسردگی کاملا کمک می کند. به بیماران یادآوری می کنند که راه های مختلفی برای کاهش علائم وجود دارد که امید و خوشبینی را نشان می دهد دو عامل مهم در درمان بسیاری از بیماری ها و قطعا مربوط بودن در درمان افسردگی. آیا زعفران به شهرت قبلی خود در مراقبت های بهداشتی زندگی می رسد؟ با این قیمت ها هنوز معلوم نیست، اما پتانسیل استفاده از این ادویه معجزه آسا در درمان افسردگی روشن است.

سوالات متداول

خواص زعفران چیست؟

قیمت زعفران چقدر است؟

اگرچه مقادیر فله ای آن بسیار گران است، اما بسته بندی های کوچک آن برای درمان می تواند مقرون به صرفه باشد، اثر جانبی افزایش محبوبیت زعفران در جوامع ممکن است نوع تقلبی زعفران را در بازار زیاد کند پس حتما زعفران را از فروشگاه های معتبر خریداری کنید و از محل غیرقابل اعتماد خریداری نکنید.

تاثیر زعفران بر اختلالات قاعدگی چیست؟

Crocin، crocetin و safranin همه آنتی اکسیدان های قوی هستند و می توانند با افسردگی از طریق کاهش استرس اکسیداتیو مبارزه کنند. اثر سروتونینرژیک زعفران مانند فلوکستین، یک درمان متعارف برای افسردگی است. مطالعات انجام شده در رابطه با استفاده از زعفران در اختلال قبل از قاعدگی نیز نتایج خوبی بدست آورده است.

ترجمه و جمع آوری: واحد تحقیق و توسعه شرکت زعفران بهرامن

مراجع

Downey Michael. A Safer Alternative for Managing Depression. Life Extension Magazine July 2013.

Hajiaghaee R, Akhondzadeh S. Evidence Based Herbal Medicine and Mental Health.
Journal of Medicinal Plants, Volume 11, No. 43, Summer 2012.

Mollazadeh H, Emami SA, Hosseinzadeh H. Raza's Al‐Hawi and Saffron (Crocus sativus): a review.
ran J Basic Med Sci 2015; 18: 1153‐1166.

شجاع اتلا. فعالیت بدنی، افسردگی و مغز. مجله نشاط و ورزش، سال هشتم، شماره چهاردهم، صص 21-17

کریمی غلامرضا، حسین زاده حسین، خالق پناه پوران. بررسی اثر ضد افسردگی عصاره آبی و الکلی کلاله و گلبرگ زعفران در موش سفید کوچک، مجله علوم پایه پزشکی ایران، جلد4، شماره 3، پاییز 1380، صص 157-153

3

بازگشت به صفحه مقالات

مقالات مرتبط