میخک نام گیاهی با طبع گرم است که خاستگاه اصلی آن، جزیره ای در کشور اندونزی است. این گیاه در برخی کشورهای آسیایی دارای آب و هوای گرم از جمله پاکستان و هند نیز می‌روید. این گیاه شکوفه ی درخت میخک است که نخستین بار حدود قرن 13 به عنوان یک محصول تجاری از مبدا اولیه آن، اندونزی به کشورهای آسیایی فرستاده شد و به عنوان ادویه و دارو مورد استفاده قرار گرفت.
از همان ابتدا این گیاه ارزش زیادی داشت و بسیاری از دولت ها در آن زمان تلاش به انحصار درآوردن آن داشتند. این گیاه از دیرباز جزئی اصلی در بسیاری از ادویه های آسیایی بوده و نقش مهمی برای طبخ غذاهایی از جمله آش، خورشت ها، خوراک های مختلف و تهیه سس های مختلف داشته است. آنچه ما در ادویه ها با نام میخک می‌شناسیم، حاصل خشک کردن غنچه‌های درخت آن است. این ادویه در ادویه مرغ پت بهرامن بکار رفته است.
میخک نوعی شکوفه به رنگ سبز است که روی درخت روییده و در دسته گیاهان موردیان قرار می‌گیرد. این گیاه گرمسیری همیشه سبز است و از همه قسمت‌های آن به‌صورت کامل برای تولید دارو و ادویه استفاده می‌شود. ساقه و غنچه این گیاه خاصیت دارویی و غذایی دارد.
همچنین برگ‌های آن در کارخانه‌های داروسازی برای تولید دارو و… استفاده می‌شود. این گیاه در بخش‌های مختلف دارویی از جمله تولید روغن میخک استفاده می‌شود که دارای خواص درمانی زیادی است. در بسیاری از کشورها میخک یک نقش مهم و دارویی برای درمان بیماری‌های مختلف دارد. به خصوص در کشور هند مردم باور دارند میخک بهترین درمان برای رفع بوی بددهان و پوسیدگی دندان‌ها است. بعلاوه در طب چینی از گذشته‌های دور از میخک برای افزایش میل جنسی و ترمیم بریدگی‌های سطحی توصیه شده است.
در طب سنتی بسیاری از کشورها چای میخک را به عنوان مسکن توصیه می‌کنند. بسیاری از این موارد به طور رسمی در طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر این از روغن میخک نیز به‌عنوان یک لوسیون مقوی برای ترک‌های پوستی و درمان نفخ شکم و سردرد کاربرد دارد.
همان‌طور که اشاره شد میخک ارزش دارویی و غذایی زیادی دارد که از دیرباز مورد استفاده قرار گرفته و مورد توجه بسیاری بوده است و به نوعی منبع مهمی برای انواع مواد غذایی است. طبق آنچه درباره خاصیت این گیاه گفته شده میخک حاوی مقدار قابل‌توجهی از کربوهیدرات ، انرژی ، فیبر و پروتئین است.
همچنین مواد معدنی متنوعی مانند پتاسیم ، کلسیم ، سدیم و منیزیم را در خود جای داده است که باعث توجه زیاد آن در طب سنتی و تولید انواع دارو بوده است. میخک دارای طبع گرم است و به همین دلیل جزء جدا نشدنی ادویه‌های آسیایی بوده و رایحه و طعم دلپذیری به غذاهای آسیایی داده که مورد توجه زیادی قرار گرفته است.
در میخک به میزان زیادی ویتامین یافت می‌شود از جمله ویتامین E، ویتامین C، ویتامین A ، ویتامین K و همچنین این گیاه اعجاب‌انگیز منبع سرشاری از مواد مغذی ازجمله فولات ، نیاسین ، فسفر ، آهن ، ریبوفلاین و تیامین است و همین دلیل خوبی برای استفاده دائمی از آن در چاشنی ها و غذاها و داروهای مختلف است.
با آنچه در بخش‌های قبلی گفتیم احتمالاً شناخت کافی از این گیاه ارزشمند دست آورده‌اید. اما در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا از مزایای شگفت‌انگیز آن در بدن و سلامتی آن و درمان دارویی برای برخی موارد آشنا شوید. با داشتن تاریخ طولانی میخک در صنعت غذایی، مطالعات و تحقیقات گسترده‌ای روی این گیاه انجام شده که در ادامه به تعدادی از آنها به اختصار اشاره خواهیم کرد:
میخک منبع مواد معدنی و مقوی برای بدن است و این باعث شده خاصیت تحریک آنزیم‌های هاضمه در بدن انسان را داشته و موجب ترشح آنها و تقویت دستگاه گوارش برای انجام عمل هضم و بهبود عملکرد آن می‌شود. بعلاوه در دردهای شکمی مانند نفخ شکم و ورم معده، درمان حالت تهوع کمک زیادی می‌کند. بهترین روش مصرف میخک برای کاهش مشکلات گوارشی سرخ کردن، آسیاب کردن و ترکیب آن با مواد دیگر از جمله عسل می باشد. همچنین در طب سنتی از میخک برای درمان زود هنگام اسهال و اسهال خونی یاد شده است.
یکی از خواص قابل ملاحظه میخک برای بدن انسان و کمک به افزایش سلامتی، ویژگی ضدمیکروبی آن است که با دارا بودن مواد معدنی فوق‌العاده می‌تواند برای کمک به پیشگیری از میکروبی شدن بدن و از بین بردن عوامل بیماری‌زا، از آن استفاده کرد. استفاده از این دارو بدن را در مقابل میکروب و برخی پاتوژن‌های انسانی حفاظت می‌کند. برای این امر بهترین راه، مصرف عصاره میخک است.
همان‌طور که گفتیم میخک یکی از منابع مهم برای ساخت دارو و کمک به جامعه پزشکی در درمان بیماری‌ها بوده و از سالیان دور به اثبات رسیده که خواص زیادی از این گیاه برای از بین بردن و درمان بیماری‌های بسیاری مورد استفاده بوده است. یکی از بهترین موارد استفاده از میخک در درمان بیماران صعب‌العلاج مانند سرطان است. در این مورد یک مقاله از کمک میخک در درمان سرطان در نشریه معتبر دانشگاه آکسفورد به ثبت رسیده است.
این مطلب عنوان کرده میخک می‌تواند به‌عنوان یک اهرم برای کنترل پیشروی سرطان ریه در ابتدای درمان درصورتی‌که بیماری طولانی نشده باشد، کمک شایانی کند. این امر باعث افزایش توجه پزشکان به این ماده و تحقیق و آزمایش روی آن شده که به وجود، اولئانولیک اسید در میخک که خاصیت ضد توموری دارد، در بسیاری سرطان‌ها مانند سرطان کلون یا روده بزرگ مانع افزایش تومور می‌شود.
همچنین برخی از محققان تأیید کرده‌اند، ماده‌ای با نام علمی اوژنول در میخک وجود دارد که مؤثر در درمان سرطان دهانه رحم است. بعلاوه مصرف میخک کمک زیادی به کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه می کند از این رو مصرف همیشه میخک و گنجاندن آن در سبد غذایی امر مهمی برای افزایش سلامت بدن و کاهش خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را در پی دارد.
میخک ماده‌ای سرشار از مقادیر قابل توجهی آنتی‌اکسیدان است.آنتی اکسیدان ماده‌ای مهمی است که برای افزایش سلامت بدن به ویژه کبد نقش مهمی دارد. این ماده از اندام‌های بدن در مقابل رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند و منجر به افزایش سوخت‌وساز بدن در بلند مدت می‌شود. عصاره میخک و یا مصرف آن به‌صورت دم‌نوش و یا استفاده مستمر در غذا به تولید بیشتر آنتی‌اکسیدان در بدن منجر خواهد شد. ادویه‌ها و دمنوش‌های مختلف از جمله محصولات شرکت بهرامن هستند.
میخک نقش مهمی در درمان و کنترل دیابت در طب سنتی دارد. این موضوع در طب سنتی کشورهای مختلف از جمله چین بسیار مورد بررسی و استفاده قرار گرفته است. البته بسیاری این موارد امروزه به اثبات علم پزشکی نیز، رسیده است. یکی از خواص میخک تحریک ترشح انسولین در بدن است. این موضوع در درمان دیابت و کنترل انسولین بدن، موثر است و بسیاری از بیماران برای درمان و کنترل دیابت به مصرف میخک روی می آورند.
یکی از کاربرد‌های این ادویه در علم پزشکی تولید عصاره هیدروالکلی میخک است. این ماده از ترکیب آب و الکل به‌دست‌آمده و حاوی ترکیبات فنولیکی است که از وجود اوژنول در میخک استفاده شده است. این ماده و ترکیب آن با مشتقات دیگر یعنی فلاونوئیدها، فلاخن‌ها و ایزوفلاون‌ها می‌تواند از تراکم و مواد معدنی موجود در استخوان‌ها حفاظت کند. این ترکیب کمک به افزایش قدرت کششی و انعطاف استخوان‌ها در افراد مبتلا به پوکی‌استخوان را افزایش می‌دهند.
علم ژنتیک امروزه پیشرفت چشمگیری داشته است. یافتن راه‌حل‌هایی برای افزایش سلامت انسان‌ها یکی از کارهای قابل توجه در این علم است. مواد جهش‌زا یا موتاژن‌ها در علم ژنتیک تعریف مشخصی دارند، این ماده های شیمیایی در بدن انسان با ایجاد جهش موجب تغییر آرایش ژنتیکی DNA انسان می‌شوند و راه حلی که دانشمندان علم ژنتیک با کمک مطالعات روی گیاهان دارویی داشته‌اند متوجه خاصیت شگفت‌انگیز میخک در جلوگیری و کنترل اثرات جهش را در سلول‌ها به‌وسیله ترکیبات زیست‌شیمیایی نهفته در میخک از جمله فنول پروپانوئید که دارای ویژگی ضدجهش هستند، کمک بسیاری در پیشروی تحقیقات و دریافت نتیجه مطلوب داشته است.
طب هندی یکی از مکاتب مشهور در طب سنتی پزشکی دنیا است. پزشکان طب سنتی هند نتایجی را از تجربیات خود در استفاده از میخک عنوان کرده‌اند. میخک مانند بسیاری از گیاهان تأثیر زیادی در افزایش قدرت ایمنی بدن دارد. این ماده در خود مواد معدنی و مقوی زیادی را جای‌داده است.
قسمت‌های مختلف این گیاه عملکرد مهمی در تأمین ایمنی انسان داشته است. غنچه خشک میخک سرشار از ترکیباتی است که ایمنی بدن را افزایش می‌دهد. یکی از عجایب در این مورد تقویت گلبول‌های سفید و کمک به درمان آلرژی بدن است.
میخک یک مسکن طبیعی است. این داروی کوچک خاصیت ضدالتهاب و آرام‌بخش بودن دارد که روی آزمایش‌های صورت‌گرفته نتیجه مثبتی داشته است. توصیه می‌شود در زمان احساس دردهای جزئی قبل از مصرف مسکن‌ها کمی دم‌نوش میخک را امتحان کنید.
یکی از مشکلاتی که افراد زیادی از آن رنج می‌برند افزایش وزن است. در این زمینه محققان با پژوهش‌هایی زیادی که روی تأثیر میخک در درمان چاقی انجام داده‌اند، دریافتند که مصرف عصاره میخک باعث کاهش وزن و چربی شکم می شود.
و اما اصلی‌ترین خاصیت این ادویه خاصیت معطر بودن و خوش مزه کردن غذاها است. این امر موجب محبوبیت میخک در چاشنی‌ها و ادویه‌جات مختلف شده است. میخک به صورت آسیاب شده در ادویه‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد. پودر این گیاه با سایر مواد ادویه‌ها مانند زردچوبه، فلفل، دارچین و … ترکیب شده و عطری دلپذیر به غذا می‌بخشد. میزان ترکیب هر یک از مواد متفاوت است و طعم متفاوتی به غذا می‌دهد.
پودر میخک برای تهیه ادویه‌های مختلفی نظیر ادویه پلویی و ادویه کاری و… کاربرد دارد و علاوه بر عطر در مزه و رنگ زیبای غذا و افزایش خاصیت فوق‌العاده غذاها موثر است.
یکی از ادویه‌های باکیفیت بهرامن که به عنوان چاشنی و طعم‌دهنده برای طبخ مرغ استفاده می‌شود. ادویه مرغ پت، ترکیبی از انواع گیاهان خوش‌عطر است که استفاده از آن در طبخ مرغ علاوه بر ازبین‌بردن بوی بد مرغ طعمی لذیذی به غذای شما خواهد داد. این ادویه ترکیبی از بهترین مواد و گیاهان معطر و مفید است که فرمولی منحصربه‌فرد را وجود آورده است. ترکیبات چاشنی مرغ پت شامل موارد زیر می‌شود:
• پودر گوجه‌فرنگی: گوجه‌فرنگی خواص بی‌نظیری دارد که همیشه جزئی جدانشدنی از غذاهای ما است.
• زنجبیل: پودر زنجبیلی که در ادویه‌ی مرغ وجود دارد باعث خوش‌عطر و خوش طعم شدن مرغ می‌شود. علاوه‌بر آن خود زنجبیل ترکیبات فوق‌العاده‌ای دارد که به سبب وجود آنها باعث بهبود درد مفاصل و ماهیچه‌ها شده و مصرف آن برای کاهش سطح کلسترول، رفع مشکلات گوارشی، سلامت قلب، پیشگیری از سرطان و کاهش استرس مفید است.
• رازیانه: اگر آشپزی را دوست داشته باشید یا غذاهای مختلف زیادی را امتحان کرده باشید حتماً از اثر رازیانه در ایجاد رایحه دلپذیر به غذا آگاه هستید. رازیانه گیاهی پر از مواد معدنی طبیعی است که در ترکیب ادویه مرغ پت خواص این ادویه را چندبرابر کرده است.
• فلفل بهار: دانه‌های خوش‌عطر و طعم فلفل بهار در ادویه مرغ باعث کاهش بوی بد مرغ شده و ترکیب آن با رازیانه و میخک ترکیبی جذاب را وجود آورده است.
• پودر میخک: با داشتن رایحه و مزیت‌های زیاد و دارابودن از مواد معدنی و ضروری بدن به هضم غذا و بهبود سیستم گوارش کمک می‌کند. بعلاوه عطروطعم لذیذی را برای ادویه مرغ بهرامن به ارمغان داشته است.
• پودر پیاز: یکی از ترکیبات اصلی در هر غذایی پیاز است. این گیاه سرشار از مواد مقوی و آنتی‌اکسیدان هایی است که وجود آن برای بدن ضروری است. این مواد به بدن کمک می‌کنند تا در برابر بیماری‌ها مقاومت بیشتری داشته باشد.
ترجمه و جمع آوری: واحد تحقیق و توسعه شرکت زعفران بهرامن
