در هنگام خرید زعفران توجه به انواع آن اهمیت بسیاری دارد.این انواع با توجه به نحوه فرآوری یا به عبارت دیگر پاک‌کردن و خشک‌کردن این گیاه جادویی تقسیم و گروه‌بندی می‌شوند.
در ادامه به بررسی انواع مختلف زعفران می‌پردازیم و مزایا و کاربردهای هریک را بطورکامل بیان می‌کنیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.
فهرست مطالب:
(با کلیک بر روی هر عنوان به توضیحات بیشتر هدایت شوید.)
زعفران که امروزه با نام زرپران معرفی و شناخته می‌شود یک گیاه از خانواده زنبقیان و سرده زعفران است که از سال‌ها پیش به‌عنوان گران‌ترین ادویه جهان از آن یاد می‌شود.
البته این گیاه علاوه بر ادویه به‌عنوان چاشنی‌دهی و رنگ‌دهی به غذاهای مختلف نیز کاربرد دارد.
خوب است بدانید که ریشه تاریخی گیاه زعفران در ایران است و این کشور بیش از ۹۰ درصد زعفران جهان را تهیه و تولید می‌کند.
به عبارت دیگر می‌توان گفت که ایران بزرگ‌ترین صادرکننده زعفران و چین بزرگ‌ترین واردکننده این گیاه است.
زعفران گیاهی دارای پیاز و گل‌های بنفش روشن است که بطورمعمول در مناطق معتدل کاشت می‌شود.
لازم به ذکر است که پیازهای این گیاه بصورت برجستگی در قسمت انتهایی آن مشاهده می‌شوند. این گیاه همچنین در ساقه خود نیز یک برجستگی یا پیاز دارد.
در حال حاضر آنچه در بازار به‌عنوان زعفران به فروش می‌رسد یک کلاله با سرشاخه نارنجی‌رنگ مایل به سرخ با عطر و طعم بسیار فوق‌العاده است.
درنهایت به این نکته دقت داشته باشید که گیاه زعفران بطورمعمول در قاینات و کرمان تهیه و تولید می‌شود که از لحاظ کیفیت قاینات در رده اول و کرمان در رده دوم قرار می‌گیرد.
زعفران انواع مختلف و بسیاری دارد که عبارتند از:
زعفران نگین که با نام زعفران نگینی معرفی و شناخته می‌شود یکی از گران‌ترین و بهترین انواع زعفران موجود در کشور ایران است که مقدار بسیار زیادی از آن صادر می‌شود.
این نوع زعفران دارای قسمت‌های قرمزرنگ کلاله است و هیچ زردی یا سفیدی در آن مشاهده نمی‌شود.
زعفران نگین عطر بسیار فوق‌العاده و خوبی دارد و این همان چیزی است که آن را از دیگر انواع زعفران متمایز می‌کند.
از دیگر ویژگی‌های این زعفران می‌توان به خاصیت رنگ‌دهی بسیار بالا اشاره کرد.
در حال حاضر زعفران نگین به چند درجه کیفی تقسیم و گروه‌بندی می‌شود که هرچه کلاله و سرقلم آن‌ها درشت‌تر و شکستگی کلاله کم‌تر باشد ارزش بالاتری خواهد داشت.
درنهایت احتمالاً شما هم شنیده‌اید که خامه زعفران نگین با خامه زعفران پوشال معمولی بسیار شبیه به هم هستند. اما آنچه این دو را از هم جدا می‌کند ضخامت است که زعفران نگین بسیار ظریف‌تر است.
بطورکلی مهم‌ترین ویژگی‌های زعفران نگین عبارت است از:
زعفران نگین گونه‌های مختلف و بسیاری دارد که در ادامه به معرفی و بررسی مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.
این گونه از زعفران نگین یکی از بهترین و باکیفیت‌ترین انواع زعفران در بازار است که قیمت و کیفیت بسیار بالایی دارد.
کیفیت رنگ این زعفران نیز بسیار بالا است و با ظاهر زیبای خود بهترین و مناسب‌ترین انتخاب جهت صادرات به کشورهایی نظیر؛ چین، هند، ژاپن و بطورکلی کشورهای آسیایی است.
این گونه از زعفران کیفیت متوسط رو به بالایی دارد و بطورمعمول یکی از گزینه‌های صادرات به شمار می‌آید.
از دیگر گونه‌های زعفران می‌توان به زعفران نگین پرسی اشاره کرد که تفاوت آن با دیگر انواع زعفران در نحوه خشک‌کردن است.
به این معنا که اگر سر کلاله زعفران تحت فشار فیزیکی یا فشار هوا به شکل تحت یا شمشیری درآیند، زعفران نگین پرسی تولید خواهد شد.
جالب است بدانید که این نوع زعفران در حال حاضر یکی از بهترین و پرطرفدارترین انواع زعفران جهت صادرات است.
آخرین گونه زعفران نگین، زعفران شبه نگین است که نسبت به دیگر گونه‌های این زعفران کیفیت کم‌تر اما قیمت بسیار مناسب‌تر و مقرون به صرفه‌ای دارد. لازم به ذکر است که در زعفران شبه نگین کلاله‌ها از یکدیگر جدا شده‌اند و ممکن است فرخورده باشند.
همانطور که گفتیم زعفران نگین رنگ‌دهی بسیار بالایی دارد، به همین خاطر در غذاها با هدف افزایش طعم و عطر به فراوانی کاربرد دارد. دیگر کاربردهای زعفران نگین عبارت است از:
زعفران سرگل که امروزه با نام زعفران ممتاز، سرریشه و سرقلم شناخته می‌شود نوعی زعفران است که بطورمعمول در بسته‌های یک گرمی و یک مثقالی با هدف مصارف روزانه تولید و بسته‌بندی می‌شود.
لازم به ذکر است که این نوع زعفران از قسمت ابتدایی کلاله یا همان سرقلم ایجاد می‌شود و قدرت رنگ‌دهی و عطر و طعم آن بسیار بالا و خوب است.
زعفران سرگل در حال حاضر علاوه بر صادرات مصارف درمانی، خوراکی و صنعتی بسیار زیادی نیز دارد.
در زعفران سرگل بخش زردرنگ یا ریشه زعفران قابل مشاهده نیست و تنها بخش کلاله یا به عبارت دیگر همان رشته بریده‌شده به شکل جداجدا یا منفصل قابل مشاهده است.
البته این نوع زعفران نسبت به دیگر انواع زعفران خرده و شکسته‌های بیش‌تری در خود دارد.
زعفران سرگل ویژگی‌های مختلف و بسیاری دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
زعفران پوشال یکی‌دیگر از انواع مختلف زعفران است که کلاله‌هایی به رنگ قرمز با مقداری خامه دارد و در اوایل فصل برداشت تهیه و تولید می‌شود.
به این نکته دقت داشته باشید که بقای زعفران پوشال نسبت به دیگر انواع زعفران بسیار بیشتر است، چراکه علاوه بر کلاله مقداری خامه نیز در خود دارد. بطورمعمول از هر ۱۰۰ کیلو گل زعفران حدود یک کیلوگرم زعفران پوشال گرفته می‌شود.
زعفران پوشال نسبت به دیگر انواع زعفران قدرت رنگ‌دهی بسیار بالایی دارد، چراکه میزان کلاله آن از زعفران دسته بسیار بیشتر است.
جالب است بدانید که روش تشخیص تفلبی‌بودن این نوع زعفران بسیار ساده و آسان است، چراکه در آن کلاله به خامه اتصال دارد.
زعفران پوشال ویژگی‌های بسیاری دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
زعفران پوشال انواع مختلف و بسیاری دارد که عبارتند از:
یکی از مرغوب‌ترین و بهترین انواع زعفران پوشال است که احتمالاً نام آن را شنیده‌اید. این نوع زعفران کلاله‌های بسیار ضخیم و فرخوردگی بسیار کمی دارد.
همچنین قدرت رنگ‌دهی آن نیز بسیار بالا است و البته میزان زردی یا خامه بسیار کم همراه با قلم‌های درشت دارد.
این نوع زعفران پوشال دارای نوعی کلاله با فرخوردگی بسیار بالا است که ضخامت کلاله‌ها در آن معمولی است. اما مقدار خامه بسیار بالایی دارد.
لازم به ذکر است که زعفران پوشال معمولی نسبت به نوع ضعیف عطر و طعم بسیار بیش‌تری دارد.
این نوع زعفران کلاله‌های نازک، شکننده و بسیار ضعیفی دارد و قیمت آن نسبت به دیگر انواع زعفران بسیار کم‌تر است.
لازم به ذکر است که زعفران پوشال ضعیف به دلایل مختلف ازجمله ریزبودن پیازها، آب ناکافی، خاک نامناسب و… ایجاد می‌شود.
زعفران پوشال به دلیل قیمت پایین و مناسب خود برای تولید محصولات مختلف در شیرینی‌پزی‌ها، کارخانجات و آشپزی‌های خانگی به فراوانی کاربرد دارد.
بطورکلی مهم‌ترین و اصلی‌ترین مصارف و کاربردهای زعفران پوشال عبارت است از:
از میان انواع مختلف زعفران، زعفران دسته یا دخترپیچ اصلی‌ترین و پایه‌ترین نوع زعفران است که برای تهیه آن رشته زعفران‌ها که ترکیب کلاله و خامه هستند کنارهم چیده می‌شوند و پس از خشک‌شدن آماده بسته‌بندی و مصرف می‌شوند.
به این نکته دقت داشته باشید که قسمت خامه زعفران دسته بطورمعمول ۳ تا ۵ میلیمتر است و با توجه به کیفیت این زعفران قسمت کلاله می‌تواند بلندتر یا کوتاه‌تر باشد.
درنهایت این نکته را در نظر داشته باشید که زعفران دسته یکی از زیباترین انواع زعفران است که در میان انواع مختلف زعفران قیمت تقریباً مناسبی دارد.
زعفران‌های دخترپیچ یا دسته ویژگی‌های بسیاری دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت است از:
زعفران ریشه یکی‌دیگر از انواع مختلف زعفران است که برخی افراد گمان می‌کنند این نوع زعفران همان ریشه زعفران است که در خاک قرار دارد.
اما به این نکته دقت داشته باشید که کلاله زعفران که بخش اصلی زعفران است یک قسمت سفیدرنگ در انتهای خود دارد که آن را ریشه زعفران می‌نامند.
لازم به ذکر است که ریشه زعفران تمام خواص قسمت‌های قرمزرنگ زعفران را در خود دارد. البته قدرت رنگ‌دهی آن به اندازه کلاله نیست.
این نوع از زعفران نسبت به دیگر انواع زعفران قسمت بسیار پایین‌تر و کم‌تری دارد، اما این زعفران از لحاظ خاصیت هیچ تفاوتی با دیگر انواع زعفران ندارد و تمام خواص یک زعفران مرغوب را در خود دارد.
همانطور که گفتیم ریشه زعفران بخش ارزان قیمت زعفران است که خواص بسیار کمی دارد. این نوع زعفران در صورت استفاده بیش از حد آن رنگ‌دهی بالایی دارد.
در حال حاضر از ریشه زعفران در تهیه غذاهای مختلف نظیر؛ ته‌دیگ، شیرینی، سوپ، خورشت، شربت، دمنوش و… به فراوانی استفاده می‌شود.
این نوع زعفران در صنایع مختلف ازجمله داروسازی، شکلات‌سازی، صنایع آرایشی و بهداشتی و… نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انواع مختلف زعفران خواص و فواید بسیاری برای بدن دارند که مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها عبارتند از:
زعفران حاوی نوعی پروتئین است، به همین خاطر مصرف این گیاه در ترمیم سلول‌های آسیب‌دیده بسیار موثر است.
گیاه زعفران با آنتی‌اکسیدان بسیار بالای خود از پیری زودرس به خوبی جلوگیری می‌کند. این گیاه همچنین از پوست در مقابل اشعه خورشید به خوبی محافظت می‌کند.
درنتیجه از این گیاه در کرم‌ها و لوسیون‌های ضدآفتاب به فراوانی استفاده می‌شود.
از دیگر خواص گیاه زعفران برای پوست می‌توان به سفیدشدن پوست، جلوگیری از بروز جوش، از بین‌بردن زخم و لکه‌های تیره پوست، درمان ترک و خشکی لب و… اشاره کرد.
مصرف منظم و مداوم زعفران موجب افزایش گلبول‌های سفید خون می‌شود و به این ترتیب ایمنی بدن را افزایش می‌دهد.
البته لازم به ذکر است که مصرف این گیاه منجر به افزایش گلبول‌های قرمز خون نمی‌گردد، به همین خاطر مشکلاتی نظیر؛ غلظت خون ایجاد نمی‌کند.
کارتنوئیدهای موجود در زعفران ذخیره انرژی و قدرت در عضلات بدن را تا حد بسیار زیادی افزایش می‌دهد و به این ترتیب موجب افزایش انرژی بدن می‌شوند.
لازم به ذکر است که زعفران یک انتخاب بسیار مناسب برای ورزشکاران است، چراکه موجب افزایش فشارخون و رسیدن اکسیژن به عضلات می‌شود.
مصرف انواع مختلف زعفران می‌تواند دردهای پیش از قاعدگی نظیر؛ گرفتگی عضلات، دردهای شکمی، عدم تعادل در حالات روحی، جوش‌زدن و… را به خوبی تسکین دهد.
گیاه زعفران با افزایش پمپاژ خون به قلب ریسک بروز سکته قلبی و دیگر مشکلات قلبی را تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهد.
مطابق با تحقیقات و آزمایشات انجام‌شده انواع مختلف زعفران با کروسین موجود در خود در پیشگیری و درمان سرطان‌های مختلف ازجمله سرطان ریه، کبد، سینه، پانکراس، روده بزرگ، پوست، پروستات، تخمدان و… بسیار موثر و مفید هستند.
مصرف مداوم و منظم زعفران بیماری آلزایمر یا زوال عقل را به خوبی درمان می‌کند و موجب تقویت حافظه و بهبود عملکرد نورون‌ها می‌شود.
گیاه زعفران از طریق افزایش سطح استروژن موجب رشد و ترمیم استخوان‌ها می‌شود و به این ترتیب نقش موثری در سلامت آن‌ها ایفا می‌کند.
زعفران از طریق عملکرد صحیح انسولین در بدن در درمان دیابت نیز نقش دارد.
انواع مختلف زعفران با کروسین بسیار بالای خود موجب بهبود جریان خون در چشم‌ها و درنتیجه بهبود بینایی می‌شوند که این امر ریسک ابتلا به پیری چشم را تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهند.
گیاه زعفران با آنزیم‌هایی که تولیدات سمی و مضر برای کبد دارند به خوبی می‌جنگد و ساختار سلولی این اندام حیاتی را تعدیل می‌سازد، به همین خاطر در بهبود عملکرد کبد موثر است.
زعفران از طریق کاهش جذب چربی، بهبود هضم غذا و کاهش کالری قابل جذب از غذا موجب کاهش وزن و لاغری می‌شود.
این گیاه همچنین سطح کلسترول خون را نیز به خوبی کاهش دهد و به این ترتیب ریسک حمله قلبی و دیابت تا حد بسیار زیادی کم کند.
زعفران می‌تواند سرفه و سرماخوردگی‌های معمولی را به خوبی درمان کند، چراکه این گیاه مانند خلط‌آورها عمل می‌کند و خلط درون گلو و ریه را رقیق می‌کند.
این گیاه همچنین مانند یک ترکیب ضدالتهابی و محرک عمل می‌کند و از بروز حمله‌های آسم به خوبی جلوگیری می‌کند.
یکی از خواص و فواید انواع مختلف زعفران کاهش و تسکین درد است. سافرانال موجود در این گیاه که یک ترکیب فرار است، مانند نوعی مسکن عمل می‌کند و درد دندان را به خوبی تسکین می‌بخشد.
جالب است بدانید که زعفران با خاصیت ضدعفونی کنندگی و تسکین‌دهندگی خود برای نوزادان که دندان‌های آن‌ها در حال درآمدن است بسیار مفید است.
بطورکلی گیاه زعفران یک خواب‌آور طبیعی و آرامبخش دستگاه عصبی است که سلول‌های عصبی برانگیخته که عامل اصلی ایجاد درد هستند را به خوبی آرام می‌کند و به این ترتیب درد را تسکین می‌بخشد.
انواع مختلف زعفران با استحکام‌بخشی تارهای مو از ریشه تا نوک از ریزش مو جلوگیری می‌کنند.
برای آنکه خواص زعفران برای مو را بهتر درک کنید به این نکته دقت داشته باشید که زعفران جریان خون به فولیکول‌های مو مرا بهبود می‌بخشد و به این ترتیب موادغذایی و اکسیژن بسیار بیش‌تری در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد.
گیاه زعفران با ترکیبات فعال خود نظیر؛ کروسین و کائمپرفرول موجب بهبود خلق‌وخو و درمان علائم و نشانه‌های افسردگی می‌شود.
زعفران از معده در برابر آسیب مخاط توسط برخی از مواد نظیر؛ ایندومتاسین و عامل نکروز‌کننده محافظت می‌کند.
این گیاه همچنین مانع از تولید بیش از حد اسید معده نیز می‌شود و به این ترتیب آسیب‌های وارده به دیواره معده را کاهش می‌دهد.
در مطالب فوق به معرفی و بررسی انواع مختلف زعفران پرداختیم. همانطور که گفتیم زعفران انواع مختلف و بسیاری دارد که می‌توان به زعفران نگین، زعفران سرگل، زعفران پوشال، زعفران دسته یا دخترپیچ و زعفران ریشه اشاره کرد.
مصرف انواع مختلف زعفران خواص و فواید بسیاری برای بدن به همراه دارد.
از مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها می‌توان به ترمیم سلول‌های بدن، سلامت پوست، تقویت سیستم ایمنی، کاهش دردهای و علائم پیش از قاعدگی، بهبود عملکرد قلب، درمان افسردگی و بهبود خلق‌وخو، جلوگیری از ریزش مو، سلامت دستگاه تنفس، کاهش وزن و لاغری و… اشاره کرد.
واحد تحقیق و توسعه شرکت زعفران بهرامن
